Opinie: ‘Investeren in vaccins voor armere landen is een kortetermijnoplossing’

De gezondheidsorganisatie WHO riep op 4 augustus op tot een tijdelijke stop op het toedienen van zogenoemde boostervaccins die de bescherming tegen het coronavirus en zijn varianten op peil moet houden. WHO-topman Tedros Adhanom Ghebreyesus pleit voor deze stop tot minstens eind september, zodat er meer vaccins beschikbaar komen voor armere landen.

Een lovenswaardige oproep, want waar welvarende landen in staat waren grote hoeveelheden vaccins te kopen, staan veel armere landen achteraan in de rij. Oxfam Novib waarschuwde eind vorig jaar al, samen met andere organisaties van de People’s Vaccines Alliance, dat in 69 landen slechts 1 op de 10 mensen gevaccineerd zal kunnen worden in 2021, tenzij overheden en farmaceuten actie ondernemen om de beschikbaarheid van vaccins te vergroten. Rijke landen hebben inmiddels genoeg vaccins opgekocht om hun totale bevolking drie keer te kunnen vaccineren.

Maar in arme landen gaat het echt niet snel genoeg. En we merken ook hier de gevolgen van brandhaarden daar. Het is in ieders belang dat zoveel mogelijk mensen zo snel mogelijk worden ingeënt. En er dus een rechtvaardiger verdeling van vaccinaties over de wereld plaatsvindt.

Lange termijn

Ik kan me dus goed vinden in de oproep van de WHO, maar ergens knaagt deze oproep ook wel weer aan me. Want waarom is er nu ineens interesse om iets te doen aan de situatie in armere landen en niet altijd? Is dat alleen eigen belang? En wat lossen we daar nu op langere termijn mee op?

De oproep om vaccins beschikbaar te maken voor armere landen in de wereld is eigenlijk een oplossing van een symptoom van een veel groter onderliggend probleem. En dat onderliggende probleem is uiteraard de onrechtvaardige verschillen in de wereld tussen rijkere en armere landen, niet alleen als het gaat om de verdeling van vaccins.

Daar waar aan de ene kant van de wereldbol miljardairs van gekkigheid niet meer weten wat ze met hun geld moeten doen en dan maar ruimtevluchten gaan organiseren, is er aan de andere kant gebrek aan perspectief dat zich uit op allerlei wijzen, nu dus door een gebrek aan vaccins. Uiteraard is het in het belang van rijkere landen om te investeren in vaccins voor armere landen, omdat anders deze wereldwijde pandemie niet verdwijnt. Maar dit blijft een noodverband aanleggen en het is wachten op de volgende ramp waarbij weer een ad hoc oplossing, bijvoorbeeld in de vorm van noodsteun, gevonden moet worden.

En rampen zullen helaas blijven komen. Denk alleen al aan de gevolgen van klimaatverandering die vooral direct gevoeld worden door mensen in armere landen. Dan is er tijdelijke noodhulp beschikbaar en zetten we ons hier – zowel particulieren, organisaties als de overheid – korte tijd voor in, waarna we weer overgaan tot de orde van de dag.

Build back better

Het coronavirus heeft ons echter laten zien dat we wereldwijd met elkaar verbonden zijn. Dat nood daar ook invloed heeft hier. Nu in onze contreien het virus langzaamaan hanteerbaar lijkt te worden, en we denken in termen als build back better moet er het besef komen dat we ongelijkheid in de wereld structureel moeten oplossen, om erger te voorkomen. Anders blijft het water naar de zee dragen.

Daarin spelen we allemaal een rol: particulieren, organisaties en de overheid. We moeten met z’n allen structureel investeren in het bestrijden van armoede en het bevorderen van gelijkheid en inclusiviteit in de wereld. We moeten af van het investeren in de korte termijn in onze eigen kleine context, maar naar investeren in langeretermijnoplossingen vanuit een wereldwijd perspectief.

Maar dan moeten wel alle partijen willen bijdragen aan een gelijkwaardiger wereld. Een wereld waarin de WHO ons niet meer wakker hoeft te schudden, omdat we een samenleving hebben gecreëerd waarin ieder mens als vanzelfsprekend dezelfde kansen krijgt.