Opinie: ‘Het ideaalbeeld van homomannen is fit, maar ook wit’

Gespierd en geen greintje vet. Een homoseksuele twintiger of dertiger ziet bij het openen van Instagram een eenheidsworst van fitte mannen van het beeld knallen. De standaard ligt hoog en de schadelijkheid ervan is groot, zoals onlangs ook in een stuk in NRC werd uiteengezet.

Maar er is meer aan de hand: in de homogemeenschap kunnen de standaarden rondom fitheid niet los worden gezien van de standaarden rondom witheid. In het ideale beeld van de gespierde man met een sixpack is die man vaak ook wit, maar daar hebben we het nauwelijks over.

De meesten van ons hebben aangeleerd gekregen dat slank zijn mooi en belangrijk is. Je ouders, de medische wereld of wat je ziet op tv kan allemaal een oorzaak zijn van dat je dit (schadelijke) beeld tot je neemt. Maar het staat niet op zichzelf. Die ‘ambitie’ om te dun zijn, is gekoppeld aan een collectieve (onderbewuste) aanname dat het witte lichaam het meest begeerd is of zou moeten zijn.

Afgezien van dat de meeste schoonheidsidealen sowieso gebaseerd zijn op eurocentrische kenmerken, is die koppeling een restant van normen afkomstig uit het koloniale tijdperk. Universitair docent en auteur Sabrina Strings schrijft in haar boek Fearing the black Body: The Racial Origins of Fat Phobia hoe afkeer voor het dikke lichaam niet los gezien kan worden van de afkeer voor het zwarte lichaam: dik zijn werd beschouwd als een signaal van raciale ondergeschiktheid, en daarmee dus als iets slechts. Daarmee zouden wit zijn en dun zijn allebei in de categorie van ‘goed’ vallen.

Seksueel racisme

Onder homomannen uit zich dat in een soort hypermasculiniteit die gespierde lichamen bovenaan de voedselketen van verlangen plaatst. Ik schreef al eens dat witheid een alleenstaand kenmerk is van begeerte binnen de datingscene van de homogemeenschap, wat een vorm is van seksueel racisme. Dit is elke vorm van raciale discriminatie tussen romantische en seksuele partners.

Iets wat ik meegemaakt heb op datingapps toen ik nog single was: ik werd afgewezen op basis van mijn huidskleur. En dit staat niet los van de heersende schoonheidsidealen, want de meesten evalueren zichzelf en anderen langs deze idealen wanneer ze een partner zoeken voor in bed en daarbuiten.

Dat witheid en fitheid aan elkaar verbonden zijn en dat dit schadelijke effecten heeft, weten queer mannen van kleur maar al te goed. Zelf zie ik ook om me heen dat gespierd en van kleur zijn alsnog niet goed genoeg is: gespierde mannen van kleur worden afgewezen op basis van hun huidskleur. Uit een onderzoek naar lichaamsbeeld, racisme en welzijn onder homo- en biseksuele mannen van kleur in Toronto bleek dat deze groep mannen veel druk ervaart om aan de schoonheidsidealen van de voornamelijk witte homogemeenschap te voldoen.

De idealen in die gemeenschap waren synoniem aan een wit en gespierd lichaam hebben. In het onderzoek kwam ook naar voren dat deze groep door het verlangen aan deze schoonheidsidealen te voldoen, last heeft van een lager zelfbeeld, grotere gevoelens van angst en depressie en meer middelenmisbruik.

Op de cover

Die schoonheidsidealen zien we terug op tv, sociale media en tijdschriften. Socioloog C. Winter Han (Chong-suk Han) schrijft in zijn boek Racial erotics over hoe de verbinding van witheid en fitheid terug te zien is op de covers van homotijdschriften. Op bijvoorbeeld de covers van Out magazine, een Amerikaans lhbtq+-tijdschrift, hebben voornamelijk witte gespierde mannen gestaan: 66 van de getelde 100 covers waren gedomineerd door witte mannen. De keren dat er mannen van kleur op de cover stonden, werd hun sex appeal substantieel minder geëtaleerd. Je zou kunnen zeggen dat het fijn is dat ze niet geseksualiseerd worden, maar het is juist deze seksualisering die mede bepaalt wat gewild wordt en wat niet.

In Nederland is die trend ook te zien. De L’HOMO (2009-2021) was ruim elf jaar een van de grootste homotijdschriften in Nederland (in het laatste jaar gaven ze aan zich niet alleen meer op de homogemeenschap te focussen maar de gehele lhbtq+-gemeenschap mee te willen nemen). Van de 27 covermodellen die ik telde zijn 25 witte mannen. Op de covers die seksuele opwinding en verlangen hadden moeten etaleren, zijn ook bijna alleen gespierde witte mannen te zien.

Wanneer we het dus hebben over de schoonheidsidealen in de homogemeenschap en hoe schadelijk deze zijn, kunnen we niet alleen focussen op hoe schadelijk het ideaal van een gespierd lichaam is. Want dat gespierde lichaam moet vaak ook wit zijn als het écht gewild wil worden. Fit zijn en wit zijn kunnen niet los van elkaar gezien worden.
Rocher Koendjbiharie is journalist en podcastmaker