Opinie: ‘Geen biomassasubsidies meer, zegt kabinet. Vattenfall nu aan zet’

Onze nieuwe klimaatminister Rob Jetten stopt per direct met subsidies voor nieuwe biomassacentrales, zo bleek afgelopen week. En ook al heeft het kabinet twee jaar getreuzeld, (de SER adviseerde deze stap met klem in de zomer 2020) het is een eerste goede stap voorwaarts.

Nederland zet hiermee de toon en daagt Brussel uit. Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, en zijn rechterhand Diederik Samsom roepen immers nog steeds dat biomassaverbranding noodzakelijk is om het klimaat te redden om daarmee hun CO2-rekentruc kloppend te krijgen. Maar aanscherping van de EU-richtlijn en uitsluiting van biomassa op het Europese platform komt met dit Nederlandse besluit in een stroomversnelling. De omringende landen kijken daarnaar met veel belangstelling.

Geen draagvlak meer

Opmerkelijk genoeg houdt Vattenfall, het Zweedse energiebedrijf dat in Diemen de grootste biomassacentrale van Europa wil bouwen, zich stil. Bij kritische vragen werd steevast naar de politiek verwezen. Maar nu het kabinet zich zo expliciet heeft gesproken, moet Vattenfall woord houden en zich publiekelijk uitspreken. Het is duidelijk: er is geen draagvlak meer voor biomassa; noch in de politiek, noch in de wetenschap, de gemeenten of de samenleving. Voortzetting betekent het einde van Vattenfalls geloofwaardigheid als het gaat om de intenties op het gebied van duurzaamheid.

Met het kabinetsbesluit zijn we er nog niet. Het is een eerste stap en grote erkenning voor onze aanhoudende campagnes in de afgelopen jaren in binnen- en buitenland over misleiding en misstanden rondom het biomassadossier. Echter, nieuwe subsidie voor hogetemperatuurwarmte (stoomproductie industrie), reeds afgegeven subsidies voor biomassacentrales en voor bijstook in kolencentrales worden bij het afbouwen van biomassa ongemoeid gelaten.

Voor hoge temperatuurwarmte dient versneld ingezet te worden op waterstof. De vrijkomende subsidies kunnen hiervoor gebruikt worden, naast een structurele inzet op energiebesparing (isolatie) en hybride warmtepompen. Hout dient hoogwaardig in de bouw voor constructiemateriaal en houtvezelplaat te worden toegepast.

Brandbrief

Via een open (brand)brief riep Comité Schone Lucht in samenwerking met met vijftien andere internationale ngo’s vorige week Vattenfall op te stoppen met biomassa, onder meer bij de bouwplannen in Diemen. Vattenfall, in een poging de ontstane commotie te beheersen, liet er geen gras over groeien en reageerde snel. In een lang betoog over duurzaamheid wordt echter het mantra herhaald: ‘Biomassa zal naar verwachting een aanhoudende belangrijke rol spelen voor de industrie, ook voor warmte.’ Van wijken wil de multinational niet weten. Om deze reden vonden op 27 april acties plaats bij Vattenfall in Nederland, Londen en Berlijn.

Wat Vattenfall ook weet, is dat onder het nieuwe kabinetsbesluit de grootschalige import van houtpellets voor biomassaverbranding doorgaat. Dit is voor ons en de buitenlandse bosbeschermingsorganisaties onacceptabel. De benodigde kaalkap is desastreus. Natuurlijke bossen worden omgezet in boomplantages. De CO2-boost door de verbranding van houtpellets (hoger dan die van kolen) verergert de klimaatcrisis.

Subsidies meteen intrekken

Wij bepleiten daarom de onmiddellijke intrekking van bestaande subsidies voor bijstook van geïmporteerde biomassa in de Nederlandse kolencentrales. Jaarlijks wordt er 3,5 miljoen ton geïmporteerde houtpellets in Nederlandse kolencentrales verbrand. De totale exploitatiesubsidie in de periode 2019-2027 bedraagt 3,6 miljard euro.

Comité Schone Lucht, in samenwerking met Forest Defenders en buitenlandse ngo’s uit de Baltische Staten en de Verenigde Staten, geeft al jarenlang aan mordicus tegen deze import te zijn. De Nederlandse ngo’s onder leiding van Greenpeace stapten om deze reden in juli 2021 uit het Convenant Duurzaamheid Biomassa, dat ze eerder met de industrie hadden ondertekend.

Nadere invulling en aanscherping in het afbouwplan betreft ook de al vergunde subsidies voor nog niet gebouwde biomassacentrales, zoals die van Vattenfall in Diemen. Ook deze subsidies dienen te worden ingetrokken, conform het SER-advies (2020): ‘Financiële compensatie voor de gemaakte voorbereidingskosten zijn gepast, nu de centrales zelf nog niet zijn gebouwd.’

Wij hebben dit ook nogmaals de minister geadviseerd, en gevraagd met Vattenfall in gesprek te gaan. Vattenfall vraagt al anderhalf jaar om duidelijkheid van de politiek. Die tijd is nu gekomen. Compensatie van kantoorkosten is nodig. De 395 miljoen euro gereserveerde subsidies voor biomassa kunnen dan geïnvesteerd worden in echte duurzame technieken. Dat geld is hard nodig. Ga niet door met een biomassacentrale die niemand meer wil.