Opinie: ‘Denk nog eens drie keer na voordat je een fitbit koopt’

Afgelopen zaterdag stond ik op een huisfeestje te praten met een onbekende, die mij over zijn obsessie met wereldverbeterende start-ups vertelde. Deze specifieke start-ups zijn niet enkel bezig met winst, maar moeten ook een zekere ‘impact’ laten zien. Het concept van deze start-ups draait bijvoorbeeld om het tegengaan van klimaatverandering of het ontwikkelen van technische snufjes om de volksgezondheid te verbeteren.

Ah, volksgezondheid! Nu wordt het interessant, denk ik bij mezelf, en ik vraag of hij voorbeelden heeft van technologische ontwikkelingen die onze gezondheid gaan verbeteren. Hij noemt dat elke willekeurig persoon in de toekomst met een sticker op zijn of haar arm bloedwaarden zou kunnen bijhouden. Deze kun je vervolgens delen met je arts, zodat je gezondheid nauwer kan worden gevolgd.

Ik vertel hem over de ‘sleepnetmethode’: als je vist met een groot sleepnet heb je veel bijvangst, zoals dolfijnen, planten en andere vissen die we niet opeten, maar die wel dood zijn, waardoor een heel ecoysteem kapotgaat.

Onnodig ongerust of juist onterecht gerustgesteld

Precies hetzelfde geldt voor het onnodig meten van bloedwaarden of het maken van een ‘total bodyscan’ bij gezonde personen als jij en ik. Je gaat dan dikwijls een (kleine) afwijking vinden, maar deze onderzoeken geven geen antwoorden als ‘u heeft kanker’ of ‘u heeft het niet’; daarvoor zijn ze niet specifiek genoeg en er bestaat nu eenmaal veel fysiologische variatie in het menselijk lichaam.

Wanneer je dus geen symptomen hebt, betekent het niks als je een afwijking vindt bij een total bodyscan of een willekeurige bloedwaarde. Dergelijke ‘technologische ontwikkelingen’ gaan de maatschappij miljoenen kosten, mensen onnodig ongerust maken of zelfs onterecht geruststellen.

We willen allemaal graag geloven dat je je gezondheid zelf kunt meten met een paar bloedwaarden of met een scan, maar dat kan niet. De achteruitgang van het klimaat is ook geen complete weerspiegeling op basis van een enkele CO₂-uitstootwaarde. Een klimaatdeskundige moet kijken naar het hele systeem. Als je ziek bent, heb je daarom altijd een gesprek met een deskundige arts of verpleegkundige nodig. Meer meten en onderzoeken is daarbij niet per definitie beter.

Wel of geen chronische ziekte

“Wat vind je dan van de glucosemeter voor mensen met diabetes, zodat ze zichzelf niet meer hoeven te prikken?” vraagt mijn gesprekspartner. Hij neemt een slok van zijn alcoholvrije biertje en ik zie een fitbit verschijnen. Natuurlijk gaat dit niet op voor alle technologische ontwikkelingen in het medische vakgebied. Een glucosesensor is een prachtige uitkomst voor mensen met diabetes: we moeten een onderscheid maken tussen mensen met en mensen zonder (chronische) ziektes.

Wees kritisch over technologische ontwikkelingen op het medische vlak, zeker voor gezonde mensen. Denk drie keer na voor je een fitbit koopt. Motiveert die je om meer te bewegen? Prima. Wil je obsessief je gezondheid in de gaten houden? Dat is niet gezond. Soms slaap je goed en soms iets minder. Je hart klopt ook gewoon door, anders was je vanochtend niet wakker geworden.
Sima Ghiassi, Amsterdam