Opinie: ‘Amsterdam gaat gelukkig wel door met de Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen’

In de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV) werken verschillende maatschappelijke organisaties samen naar een bestendige oplossing voor ongedocumenteerden: terugkeer, een verblijfsvergunning of migratie. Als het aan het kabinet ligt is terugkeer nog de enige oplossing. Het nieuwe college van Amsterdam gaat de LVV doorzetten.

Amsterdamse vluchtelingenorganisaties zijn verheugd dat het nieuwe college door wil met de Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV). Sinds 2019 werken wij mee aan de LVV. Deze pilot is in 2019 van start gegaan in Groningen, Eindhoven, Utrecht, Rotterdam en Amsterdam. In de convenanten die gemeenten en de toenmalige staatssecretaris Mark Harbers sloten, is afgesproken dat het zoeken naar een bestendige oplossing voor mensen die ongedocumenteerd zijn het uitgangspunt is. De bestendige oplossing kan nu terugkeer naar het land van herkomst, een verblijfsvergunning, of migratie naar een ander land zijn.

In Amsterdam werken we met verschillende maatschappelijke organisaties, gemeente Amsterdam, Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) samen aan de asielzaken van mensen die deelnemen aan de LVV-pilot. Vaak zijn dit zaken die om allerlei redenen zijn vastgelopen. In de LVV hebben we achttien maanden om deze zaken opnieuw te bekijken. Door de nauwe samenwerking tussen de maatschappelijke organisaties en de IND, is het regelmatig mogelijk om juridische doorbraken te realiseren.

Terugkeer

Als het aan het kabinet ligt, is dat straks niet mogelijk en is terugkeer de enige smaak die overblijft. Dit doet geen recht aan mensen die hier asiel zoeken en onze ervaringen met dit programma waarin IND, DT&V, de gemeente en ngo’s nu goed samenwerken. Regelmatig blijken cliënten van ons alsnog recht te hebben op een asielvergunning. Door de extra tijd en aandacht die wij in dit programma aan zaken kunnen besteden, kunnen wij nieuwe feiten boven tafel halen waardoor veel van onze cliënten alsnog asiel krijgen. Tot nu toe bleek meer dan 75 procent van de herhaalde asielaanvragen in Amsterdam terecht te zijn. Het gaat hier om vluchtelingen: mensen die bij terugkeer gegrond mogen vrezen voor vervolging, onmenselijke behandeling of slachtoffer kunnen worden van oorlog of willekeurig geweld. Deze mensen verdienen bescherming. Zonder de LVV hadden zij waarschijnlijk geen bescherming gekregen en leefden zij nu een ongewis bestaan in de illegaliteit.

Ook zijn 69 mensen vanuit de opvang teruggekeerd naar hun land van herkomst, 29 mensen vanuit de LVV, 40 vanaf opvangplekken voor mensen die terug willen keren. De meeste konden daar pas een besluit over nemen op het moment dat binnen de LVV of het Programma Ongedocumenteerden Amsterdam was uitgezocht of er nog kansen waren op een verblijfsvergunning.

Onverantwoord

De route naar legaal verblijf nu afsnijden is wat ons betreft volstrekt onverantwoord. Helemaal gezien de onlangs verschenen harde conclusies van de Inspectie Justitie en Veiligheid over de werkwijze van de IND. Zij concluderen dat door tijdsdruk en onervarenheid bij IND-medewerkers, asielaanvragen regelmatig onterecht worden afgekeurd. De ingewikkelde zaken die wij nu bespreken en oplossen, zullen straks onopgelost blijven, wat betekent dat mensen ten onrechte in de illegaliteit zullen blijven.

Naast dat dit wat ons betreft enorm onrechtvaardig is, zien wij ook praktische bezwaren tegen het voornemen van het kabinet om de LVV om te vormen tot een terugkeerproject. Nu melden mensen zich aan voor dit programma omdat het mogelijk is alsnog een verblijfsvergunning te krijgen of naar een ander land te migreren. Als de LVV zich alleen op terugkeer richt, zullen aanzienlijk minder mensen zich aanmelden. Dit zal de problemen voor deze mensen, de deelnemende gemeenten en de Rijksoverheid niet oplossen. Sterker nog, wij verwachten dat hierdoor aanzienlijk meer mensen uit beeld zullen raken en op straat zullen belanden, wat weer risico’s met zich meebrengt voor de openbare orde en veiligheid. Het is ons een raadsel waarom de regering de steden hiermee wil opzadelen.

‘Ineffectief en ongekend onrechtvaardig beleid’

In plaats van een realistisch en rechtvaardig asielbeleid dat voorkomt dat mensen onder de radar in de illegaliteit leven, kiest dit kabinet voor een ineffectief en ongekend onrechtvaardig beleid dat mensen criminaliseert en stigmatiseert. Dit zal de afstand tussen deze groep en hulpverleners en autoriteiten alleen maar vergroten, en daar is niemand bij gebaat. Bovendien blijkt keer op keer dat door dit strenge beleid, fouten worden gemaakt bij het beoordelen van asielprocedures. Door ook van de LVV een terugkeerproject te maken, ontneemt de staatssecretaris asielzoekers de kans om een verblijfsvergunning te krijgen, als zij hier recht op hebben. En dit is onbehoorlijk.

Amsterdam kiest gelukkig wel voor een realistisch beleid voor mensen die ongedocumenteerd zijn. In het coalitieakkoord staat dat in Amsterdam in principe niemand op straat slaapt. Het college zet in op winteropvang en op de voortzetting van de LVV. Als het Rijk haar verantwoordelijkheid niet neemt, gaan we ervan uit dat Amsterdam dat wel doet.

Hans van Stee, Vluchtelingenwerk Amsterdam
Jessica Wesselius, HVO-Querido
Mpanzu Bamenga, Regiegroep Ongedocumenteerden Amsterdam
Anouk van Nuland, Maya Angelou Opvang
Ramon Schleijpen, BOOST
Petra Schultz, ASKV Steunpunt Vluchtelingen