'Nederland bungelt onderaan met kennis over roken'

November trakteert op een frisse maar zonovergoten middag en dankbaar zoekt een stel optimisten de Amsterdamse terrassen op. Zo ook die van Pacific Parc, want dit terras in het Westerpark leent zich bij uitstek voor die laatste spaarzame zonuurtjes.

Bij zon hoort een zonnig drankje (bijvoorbeeld appelcider met ijs) en voor mij - zelfbenoemde gezelligheidsroker - ook een sigaret.

Terwijl ik die opsteek, zet een kleuter verderop een luidruchtige huilbui in omdat hem een ijsje ontzegd wordt, zo begrijpen alle meegenieters in een straal van twintig meter.

Na een half ­uur aanhoudend gejammer komt de volgende politiek incorrecte gedachte bij me op: wat zou het fijn zijn als er een kinderverbod gold op terrassen. Die onderdruk ik gauw, want als iemand een wijntje in de zon verdient, is het deze moeder wel - die overlast dulden we maar gewoon. Net zoals de niet-rokende terrasgast (in casu ondervertegenwoordigd) een beetje rook te dulden heeft.

Is deze daar niet toe bereid, dan kan hij 300 meter verderop terecht bij Café-Restaurant Amsterdam: sinds vorige maart het eerste rookvrije terras van de stad.

Christian Clerx betoogde destijds in deze krant dat dit terras openbare ruimte is en de restauranteigenaren daarom onbevoegd zijn hem het roken te ontzeggen.

Vadertje Staat
Ik denk júist dat horecaondernemers de aangewezen personen zijn om met de keuze voor een al dan niet rookvrij terras recht te doen aan de voorkeuren van hun publiek - dan kan Vadertje Staat zich tenminste afzijdig houden.

Vadertje, in de persoon van staatssecretaris Paul Blokhuis, verkondigde in mei de wens tot een rookverbod op terrassen, waarop een vurig mediadebat oplaaide. Niet alleen rokers die hun zonnige genietmomentjes in rook zien opgaan zijn verontwaardigd, ook veel niet-rokers vinden het doorgedraafd paternalisme.

Na de aankondiging stelden Jaap Seidell en Jutka Halberstadt in deze krant de vraag: mogen anderen jouw vrijheid van keuze beknotten voor jouw bestwil?

Vadertje Liberalisme, John Stuart Mill, zou nee schudden en ik schud mee: alleen jijzelf kan bepalen wat in jouw bestwil is en dus of het genot van je patatje, biertje of sigaret opweegt tegen het gezondheidsrisico.

Naast dat gezond en lang leven nooit gegarandeerd is, is het ieders eigen verantwoordelijkheid te kiezen welke behoeftes de beheersing waard zijn.

Meer voorlichting
Deze keuzevrijheid is het hoogste goed, schrijven Seidell en Halberstadt namens de filosoof Immanuel Kant. Beteugeling van deze vrijheid is bovendien ineffectief: het Trimbos-instituut bekent dat onderzoek geen significante afname in rookprevalentie heeft gevonden sinds het algemene horecarookverbod van 2008, en cijfers van het CBS bevestigen dit: sinds 2008 zijn rokers (rebels/verslaafd als we zijn) zelfs minder snel gaan afhaken.

Voorstanders van een rookverbod zullen antwoorden dat het ook draait om de niet-roker: die lijdt onder de kantiaanse vrijheid om naar hartenlust te paffen. Daarom hebben we ­tabaksaccijnzen maar geen vettaks, en moeten speeltuinen rookvrij maar kun je wel met een kroket van de glijbaan: je aderen vullen met frituurvet bezorgt niemand overlast, rook uitblazen wel.

Volgens Mill mag vrijheid ingeperkt worden waar deze anderen schade toebrengt. Een rookverbod in vliegtuigen is daarom begrijpelijk en sinds we het Mad Men-tijdperk ontgroeid zijn, klaagt niemand over rookvrije kantoren: dit zijn plaatsen die je niet kunt mijden.

Op het Pacificterras daarentegen stel je jezelf vrijwillig bloot aan rook. Vandaar dat een vrijheidsbeperking op dit terrein wél op weerstand stuit.

Animo voor schoneluchtterrassen is er zeker en horeca­ondernemers kunnen hierop inspelen door het voorbeeld van Café-Restaurant Amsterdam te volgen. Dat dit nog niet en masse gebeurd is, laat zien dat het maatschappelijk draagvlak voor een verplícht rookvrij terras bij lange na niet groot genoeg is.

Hier mag de overheid het toneel betreden - in de rol van voorlichter die (de horecabazen onder) ons stimuleert andere, maar net zo vrije keuzes te maken.

Zoals longarts Pauline Dekker zegt: "Nederland bungelt onderaan met kennis over roken." Iedereen weet dat roken ongezond is, maar er valt nog veel te halen (of eigenlijk te brengen) op dit gebied. Meer kennis over het effect van roken en de misleidingen van de tabaks­industrie zal de vraag naar rookvrije terrassen opdrijven.

Daarnaast belet het verbannen van rokers meeroken helemaal niet. Grootschalig onderzoek in de VS heeft uitgewezen dat rookverboden leiden tot verplaatsing van rokers en daarmee tot even frequente blootstelling van derden aan rook.

Ook het Trimbos-instituut meldt als gevolg van het 2008-verbod meer thuis roken en toename van tabaksrook rondom horecagelegenheden. Iedereen gaat straks dus in kluitjes langs het terras staan en zo de stoep nog ondoordringbaarder maken, nu compleet met rookwalm.

Ik neem de laatste slok van mijn cider en bedenk hoe het voor Pacific zou uitpakken. Dit terras ligt in het park - waar mensen die er niet voor gekozen hebben zich tussen rokers te begeven hun honden uitlaten, hardlopen en met hun kinderen spelen.

Dan ontstaat juist het soort onvrijwillig meeroken waarover de consensus bestaat dat het voorkomen moet worden. Voorkomen kan door de keuze voor een rookvrij terras aan horeca­ondernemers te laten: zo kan niet-rokers een alternatief geboden worden en hoeft wel-rokers niet onnodig het vuur aan schenen gelegd te worden.

Naast een kinderwagen
Zolang het aanbod rookvrije terrassen nog klein is, moeten we maar gewoon een beetje rekening met elkaar houden. Gelukkig zijn er hedendaags weinig mensen die een sigaret opsteken terwijl jij naast hen net een hap in je sateetje zet, of die rokend naast een kinderwagen aanschuiven.

En mocht je zo'n aso tegenkomen: hem hierop aanspreken is helemaal niet gek (een status die een ouder vragen zijn kind de mond te snoeren nooit zal krijgen). De kleuter die zich nog altijd binnen geluidsbereik bevindt, zit gelukkig buiten rookwalmbereik, dus ik steek er nog een op.

Ook deze is het waard.