Met zulke vrienden als de Vriendenloterij heb je geen vijanden meer nodig

Wordt u ook zo moe van Chantal Janzen die wekelijks e-mails stuurt dat ik duizenden euro’s heb gewonnen en dat ik alleen maar even moet kijken op de website van de Vriendenloterij hoe hoog dat bedrag precies is? O ja, en voordat ik toegang heb tot die informatie me even stiekem moet verplichten maandelijks loten van de Vriendenloterij af te nemen waar ik tot de dood niet vanaf zal weten te komen. Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.

Volgens Wikipedia is reclame een vorm van communicatie met als doel potentiële klanten te verleiden tot aanschaf van producten en diensten. Veel reclame is ook bedoeld om een merkimago te creëren en getrouwheid aan een merk te versterken. Maar nergens staat dat een valse voorstelling van zaken en welbewuste misleiding een goede manier is om klanten te trekken.

Tussen de kampioenen van in de maling nemen vind je de (zogenaamd) goedkope luchtvaartmaatschappijen. Die beloven je naar Brussel te vliegen terwijl je landt in Charleroi (dat wil zeggen circa 70 kilometer van Brussel), of die je Bergamo verkopen als Milaan, dat daar in werkelijkheid anderhalf uur met de bus vandaan ligt. En die bij het aanprijzen van hun ultragoedkope vliegtarieven (die sowieso alleen maar gelden op 30 februari of wanneer tweede pinksterdag op een vrijdag valt) forse luchthaventoeslagen, vage belastingen, kerosinebonussen en andere prijsopslagen weglaten, want dat merk je wel als je moet betalen. Om nog maar te zwijgen van bizarre extra bagagetarieven voor niet alleen je koffertje, maar inmiddels ook voor handbagage of zelfs een dikke jas. Het is gewoon wachten totdat je ook bagagekosten moet betalen voor je bril of je kunstgebit. En als je de kleine lettertjes hebt gemist waarin staat dat je je instapkaart moet printen en niet vanaf je smartphone kunt gebruiken, mag je niet mee tenzij je voor een woekertarief aan de balie je instapkaart alsnog hebt laten afdrukken.

Maar ook energiebedrijven deinzen er niet voor terug je met valse beloftes van nepgroene stroom te lokken of bieden fantastische kortingen die naar later blijkt maar op een fractie van de totale energierekening betrekking hebben. Of wat dacht u van internetaanbieders die klanten binnenhengelen met lage tarieven die echter maar voor een paar maanden gelden, waarna je een jaar vastzit aan tarieven die vele malen hoger zijn. Of die claimen een snelle glasvezelnetverbinding te bieden terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.

De Reclame Code Commissie en de Autoriteit Consument en Markt kunnen de zich opstapelende misleiding van potentiële klanten nauwelijks bijbenen en hebben nog geen boete uitgedeeld voor de ene onwaarheid of ze worden alweer ingehaald door het volgende verzinsel. Al is de leugen nog zo snel, reclame overtreft hem wel.

Marcel Levi is voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Daarvoor was hij ceo van University College London Hospitals en bestuursvoorzitter van het AMC. Lees al zijn columns hier terug.

Reageren? m.levi@parool.nl.