Lale Gül: ‘Deze kerst wordt mijn allereerste échte kerst; ik verheug me er op’

Deze kerst wordt mijn allereerste échte kerst; ik verheug me er op. Tot nu toe heb ik het eigenlijk nooit gevierd, omdat ik het zag en ervaarde als een feestdag van ‘de witte Nederlanders’, waar wij mensen met een niet-westerse migratieachtergrond niets mee te maken hadden.

Ik heb daarom nooit geweten wat het ‘kerstgevoel’ inhoudt. Ik voelde er niet zo veel bij, terwijl werkelijk álles in december daar om leek te draaien: de gedecoreerde straten, de opgesmukte winkeletalages, de tv-programma’s, de ramen en balkons, de films die men keek, de recepten die men plande voor het diner, de cadeaustress, de YouTubers die ik volgde; iedereen had het er erg druk mee en alles stond in het teken ervan. Ik vond het vooral leuk voor hén, als een supporter aan de zijlijn, die hoopte op een dag deel uit te maken van het spel op het veld.

Voor mij hield kerst in mijn jeugd vooral in dat ik een kerstdiner had op school, waar elk jaar een discussie over ontstond bij mij thuis, omdat vooral mijn devote moeder er niet uit kwam of het nou zondig was om haar kinderen, en vooral haar dochter, opgedoft van huis te zien vertrekken om de geboorte van Jezus te vieren. Wat wij moslims dus niet hoorden te vieren. Als ik de deur uitging had ik bijna medelijden dat ik haar dit aandeed, want ik zag de enorme moeite die ze ermee had in haar blik. Zelfs een ‘veel plezier’ kwam er niet uit. Ik wist zeker dat ze de hele avond liep te stressen of ze nu niet in de hel zou komen, omdat ze haar kinderen niet voor deze heidense dag kon behoeden.

Lippenstift in de metro

“Kom maar snel terug, niet te lang blijven hangen,” zei ze dan, gevolgd door gemompel in de trant van: “Eigenlijk allemaal overbodig, dit soort dingen. Je zit er op school, waarom moet je meedoen met een feestdag die de onze niet is, dat heeft toch niets met school te maken? Vieren ze ook Suikerfeest op school dan? Jullie zijn zo ijverig om een christelijke feestdag te vieren, alsof wij geen eigen feestdagen hebben, moge Allah onze kinderen op het rechte pad houden’ “Dit allemaal terwijl ze er nors bij keek en haar hoofd schudde.

Voor haar gevoel had ze gefaald, omdat haar kinderen niet thuis wilden blijven tijdens het jaarlijkse kerstdiner. “Voor het eten hoeven jullie het echt niet te doen, ik kook alles voor jullie wat ze daar hebben,” zei ze nog tegen m’n broertje en mij. Als ik de deur achter me dichttrok en eenmaal onderweg was – en heimelijk nog wat make-up en rode lippenstift opdeed in de metro – was ik blij dat ik van die negativiteit af was. Ik was jong en wilde gewoon een leuke avond met vriendinnen, geen gepieker over leven na de dood.

Kerstpakket

Wat mijn ouders wél erg konden waarderen, waren de kerstpakketten van mijn vaders werkgevers, hoewel ze steevast elk jaar tegen elkaar zeiden dat het alleen maar gieriger en kariger werd. “Vroeger, toen jullie nog klein waren, dat waren pas echte kerstpakketten, in de tijd van de gulden, pff! Nederland wordt armer, anders bezuinig je toch niet elk jaar op de cadeaus van je belangrijkste religieuze feestdag?” stelden ze vast over de staat van de economie. En ze hadden gelijk; ik had ook het gevoel dat de cadeautjes elk jaar matiger werden.

Ook had mijn vader, die postbode is, tijdens de kerstdagen extra veel zin in zijn werk, omdat de bejaarde christenen uit onze buurt (De Kolenkit) hem een envelop met geld gaven als cadeau. Dat was de enige week in het jaar dat hij fooi kreeg, dus daar was hij heel enthousiast over, omdat hij daarmee kon sparen voor de dure vliegtickets naar zijn geboortestad in Turkije, waar we elke zomer naartoe gingen.

Notenkrakers

Maar dit jaar gaat het anders: ik heb voor het eerst in m’n leven een kerstboom opgetuigd. Dat was in de eerste week dat ik hem had staan even wennen, want telkens als die lampjes aan en uit flakkerden, schrok ik wakker als ik op de bank in slaap was gevallen, omdat ik dacht dat er iemand met een zaklamp in m’n huis was. Maar los daarvan vind ik het een prachtig ding dat op de een of andere manier veel warmte en gezelligheid in huis brengt.

Een andere ongemakkelijkheid was toen ik mijn schoonmoeder vroeg waarom ze overal ‘van die houten mannetjes met een snor en een staf ’ had staan. “Dat zijn notenkrakers,” legde ze uit, “ken je dat niet?” Ik had geen idee dat dat iets met kerst van doen had; op school, de enige plek waar ik kerst vierde, zag ik nooit notenkrakers staan. En ik weet eigenlijk nog steeds niet waarom dat mannetje iets met kerst te maken heeft.

Ik eet dit jaar bij mijn schoonfamilie: de oma en opa van mijn vriend. Het was een hele opgave om voor iedereen een passend cadeau te vinden, want het is een grote familie en ik ken niet iedereen even goed. Ik los cadeaustress doorgaans op met cadeaubonnen, maar mijn vriend vond dat een stom idee. “Tegenwoordig zit iedereen alleen maar bonnen en geld uit te wisselen op feestdagen, dat is toch helemaal niet leuk? Mensen moeten een beetje hun best doen voor de ander en met een echt cadeau komen,” vond hij. Tja, van mij hoeft dat nooit, ik ben zelf altijd blij met bonnen, want ik ben een praktisch mens, maar hij houdt van uitpakken, dus ik doe maar mee.

Vergeven en vergeten

Maar waar ik het meest van opkeek, was dat hij ineens het contact had hersteld met vrienden en familie die hij door irritatie of ruzie niet meer sprak. “Met kerst moet je je eer opzijzetten en vergeven en vergeten, daar is deze dag eigenlijk voor bedoeld, dat heb ik van mijn vader geleerd,” legde hij uit.

En toen snapte ik het ineens. Het draait niet om het eten, de verlichting, de geboorte van Jezus, het shoppen of de outfits. Het is een dag om de tijd te nemen voor elkaar, de relaties met familie en dierbaren te waarderen, en het is een mooie gelegenheid om ruzies op te lossen door je eer en ego opzij te zetten. Niet omdat je in Jezus gelooft, maar omdat het leven soms makkelijker en fijner wordt als je het allemaal niet zo serieus neemt en de tijd die je samen in dit leven hebt, koestert.

Dat wordt mijn doel met kerst dit jaar; mijn ego parkeren en de tijd nemen om iedereen om me heen te laten weten dat ik hun aanwezigheid in mijn leven waardeer, ondanks alles.