Is de ene dode waardevoller dan de andere?

‘Het Russische offensief is begonnen,” zei iemand van de Navo.

Het volgende onderwerp was de ramp in Syrië en Turkije.

“Heb jij iets overgemaakt aan Giro555?” vroeg een kennis.

Het klonk wantrouwend. We hadden net een ingewikkelde discussie gehad over de wapenleveranties aan Oekraïne.

“Als jij voor F-16’s en Leopardtanks aan Oekraïne bent, dan ben je ook verantwoordelijk voor de doden die ze veroorzaken.”

Opeens was het alsof ik die zin had uitgesproken, en dat mijn vader tegenover me zat. Ik antwoordde dan ook met wat mijn vader zou hebben geantwoord: “Ik neem de verantwoordelijkheid voor die doden graag als zij onze vrijheid betekenen.”

“Toch een beetje lullig antwoord, Theodor. Het gaat over mensen, hè. Mensen die doodgaan door wapens die jij als het ware hebt gesanctioneerd.”

Ik knikte.

“En jij bent straks verantwoordelijk voor de jonge jongens en meisjes die door de wapens van de Russen worden gedood!”

Vervolgens zorgde mijn vader voor onrust in mijn hoofd. Als tiener in de jaren zeventig van de vorige eeuw onderschatte ik de invloed die de Tweede Wereldoorlog op hem had gehad. Ik dacht: hoe kan hij nou voor de Amerikanen zijn die in Vietnam vechten?

Hij was echter meer voor vrede en vrijheid dan voor het dictatoriale communisme. Daar mochten offers voor worden gebracht. Offers is een ander woord voor mensenlevens. Mensenlevens voor het goede doel. Is de ene dode waardevoller dan de andere?

“Als jij nou geld hebt te verdelen Theodor, waar zou jouw geld dan naartoe gaan? Naar het vernietigde Syrië, naar het vernietigde Turkije, of naar Oekraïne?”

“Wat geven de Arabische landen?” vroeg ik.

Onze discussie verzandde. Ik hoorde mezelf zeggen dat ik bang ben voor een Derde Wereldoorlog. En wederom spookte m’n vader door m’n kop. Hij was daar ook bang voor. Zijn vaderlandsliefde was oorlogsvrees. Hij wilde daarom ook dat ik in het leger ging.

Destijds zei ik tegen mijn psychiater: “Hoe kan hij dat nou willen? Hij noemt me elke dag gestoord. Als dat zo is, dan stuurt hij mij de dood in en dat vindt hij dan niet erg.”

Puber kreeg geen vaderlijke waardering.

“Ach, stel je niet aan, Theodor. Er komt geen Derde Wereldoorlog met de Russen. En ze gaan ook niet met atoombommen gooien.”

Waar halen die mensen die zekerheden vandaan? En waarom heb ik die zekerheden niet? Mijn enige zekerheid is mijn constante onzekerheid. Net m’n vader.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.