Ik denk dat de meeste mensen een paria zijn in het diepst van hun gedachten

Een paria is iemand die altijd verdacht is, ongeacht of hij zich aan misdaden schuldig heeft gemaakt of niet. Iedereen die het slachtoffer is geweest van etnisch profileren is een paria, maar je hoeft daar geen slachtoffer van te zijn geweest om paria te zijn.

Tegenover de paria stelt de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt de parvenu. Een parvenu is, volgens het woordenboek, iemand van lage klasse die rijk is geworden maar geen beschaving kent.

Oftewel iemand die zich geassimileerd heeft, maar desondanks niet geaccepteerd wordt door de groep door wie hij geaccepteerd zou willen worden.

Marcel Proust heeft het type van de parvenu als geen ander beschreven: zijn angsten, zijn schaamte, zijn dubbelleven, zijn onaangenaamheden. Angst, minachting en heimelijke bewondering gaan bij hem hand in hand.

Je zou kunnen zeggen dat wij tegenwoordig allemaal par­venu's zijn, een enkele uitzondering daargelaten, alleen zou ik niet weten welke uitzondering. Zelfs de koning is een parvenu.

Arendt had het over de paria versus de parvenu in de context van de geschiedenis van de Joden in West-Europa en Amerika. Zij noemt in haar essay vier belangrijke voorbeelden. Heinrich Heine, een Duits-Joods dichter die zich bekeerde teneinde geaccepteerd te worden, wat niet wegnam dat hij op zijn sterfbed verlangde naar het kaddisj, het joodse gebed dat wordt uitgesproken voor overledenen, en nabestaanden uiteraard.

Mijn favoriete anekdote over Heine betreft zijn geliefde Mathilde. Zij was ongeletterd en kon zijn werk dus niet lezen. Dat schijnt te hebben bijgedragen aan zijn liefde voor haar.

Bernard Lazare, een Franse journalist en anarchist, een van de grondleggers van het zionisme. Een radicaal soort zionisme, hij stelde zich een Joods tehuis zonder staat voor.

Charles Chaplin, de man die de vagebond die in eeuwige angst leeft voor de politie (etnisch profileren) groot maakte, tot, zo schrijft Arendt, de kleine man niet meer wilde lachen maar grote man wilde worden.
En Franz Kafka, die voor zich mag spreken.

Arendt ziet, in navolging van Lazare, een ontsnapping uit de eindeloze tegenstelling tussen parvenu en paria: word een bewuste paria.
Het pariazijn geldt uiteraard niet alleen voor Joden maar voor elke minderheid die streeft naar acceptatie en wordt tegengewerkt.

Sterker nog, ik denk dat de meeste mensen, ongeacht hun afkomst, een paria zijn in het diepst van hun gedachten en voortdurend heen en weer worden geslingerd tussen het uithangen van de parvenu en het pariazijn.

In deze rubriek zal ik de wereld van paria's en parvenu's onderzoeken. Is er nog iets anders dan paria's, in verscheidene gradaties, en parvenu's, eveneens in verscheidene gradaties? We beginnen volgende week in het zwembad van Hotel La Réserve te Genève, waar ik met mijn vriendin, een parvenu bij uitstek net als haar vriend, lessen aquagym heb gevolgd.

Reageren? grunberg@parool.nl