Ik begrijp mijn ouders, die mijn generatie niet begrepen, steeds beter

Ik krijg een boek cadeau.

Nee, ik ga niet zeggen welk boek en van wie. De reden daarvan is dat ik weet dat ik het niet ga lezen. Er wordt namelijk een verband gelegd tussen ‘oorlog’ en ‘klimaat’ en in plaats van dat ik dat aantrekkelijk vind, stoot het me af.

De manier van denken van mijn generatie is gevormd door de reacties op de Tweede Wereldoorlog. Men zocht naar een nieuwe moraal. Mijn ouders hadden hun geloof afgezworen en werden, kort na de oprichting, lid van het Humanistisch Verbond. Als je zei dat ‘Het Verbond’ een kerk zonder God was, werden ze kwaad; het was een noodzakelijke emanciperende vereniging die zich juist verzette tegen alles wat kerks was.

Mijn ouders waren zoekers. Dat kon ik zien aan hun boekenkast. Veel existentialisten, Sartre, De Beauvoir en Camus, Bertrand Russell, Hannah Arendt. De Nederlandse literatuur werd min of meer plichtmatig gekocht. Ze lazen het, maar met minder genoegen dan ik: Reve, Hermans, Campert, Mulisch, Wolkers... De schrijvers die mij vormden vonden zij... ‘matig’. Dat was het woord dat ze steeds weer gebruikten. Ze vonden Nescio echt beter dan Reve en Campert bij elkaar, en Multatuli was toch ook echt literairder dan Hermans...

Ik geloof dat de generatie van mijn dochter (en de generatie daarna) tegenover Reve staat zoals ik tegenover Multatuli stond. Die vond ik goed, maar had weinig met mijn leven te maken (nu denk ik daar trouwens heel anders over).

Ik weet zeker dat de gezaghebbendste literatuur straks uit Oekraïne of Rusland komt. Daar zal ook weer een nieuwe zoektocht zijn naar moraal. Er zullen nieuwe menselijke verhalen ontstaan, nieuwe drama’s, nieuwe dilemma’s. Ik kan niet wachten om ze te lezen.

Maar romans over het klimaat... Ik kan er geen interesse voor opbrengen. Dat is mijn fout. Ik begrijp heel goed dat lezers van twintig, dertig jaar oud mijn boeken niet lezen; wat moeten ze met een tweede oorlogsgeneratie-Indo van zeventig met koloniale ideeën, die tussen de migraineaanvallen door constant suffig is van de depressie? Is dat rock & roll? (“Ja, Indo-rock & roll,” antwoord ik dan. En ik zou een boek van zo iemand onmiddellijk kopen!)

Ik begrijp mijn ouders, die mijn generatie niet begrepen, steeds beter.

Het is ook: niet willen begrijpen. Wat moesten zij met Campert en Jan Cremer of Reve? De schoonheid van die boeken troostte hen niet. Zo troost een klimaatdystopie mij niet.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees alle columns van Theodor Holman terug.

Reageren? t.holman@parool.nl.