Hoop is een placebo die misschien werkt als je er sterk in gelooft

Beste L.
Ben ik cynisch omdat ik pessimistisch ben?
Je vindt dat ik hoop moet geven, want ‘hoop is een plicht’.

O ja?

Als ik tegen de mensen zou zeggen dat ze hoop moeten houden, dan zou ik me een hypocriet voelen. Hoop is zo… niks. Een placebo. Misschien werkt het als je er sterk in gelooft.

Ik zeg ook niet dat de toestand wanhopig is, maar dat doe ik meer uit beleefdheid. Kraak je m’n schedel open, dan zul je in mijn hersenen angst en wanhoop vinden, samen met teleurstelling en machteloosheid.

Ja, ook ik vind dat de verhalen van de oorlog keer op keer verteld moeten worden – en doe dat ook – maar steeds vaker vraag ik me af wat we daar van leren. Ik weet dat op alle scholen verhalen over de oorlog worden verteld en dat er op de meeste scholen kinderen zitten wier ouders zelf een oorlog hebben meegemaakt.

Ik zie heel vaak schoolklassen voor het Anne Frank Huis keurig in de rij staan. Net als ik, 58 jaar geleden, bezoeken ze het Achterhuis en moeten ze er daarna in de klas een werkstuk over maken.

Maar kijk eens om je heen. Wat zie jij op straat en in de stadions? Wat hoor jij als je naar de politici kijkt?

Hebben al die verhalen over de oorlog die we elkaar nu al zo’n zeventig jaar vertellen een betere moraal opgeleverd? Zijn we minder oorlogszuchtig? Discrimineren we minder? Is er minder fascisme in de samenleving?

Ja, al die verhalen over genocide moeten worden verteld en doorgegeven in de hoop – zie je: ik heb wel hoop – dat het onze moraal scherpt.

Ik wou dat je mijn mailbox kon zien. Men verwijt mij te zijn wat ik bestrijd. Uiteraard is dat dom. Deze mensen, mag je aannemen, hebben toch ook verhalen over de oorlog gehoord en je zou denken dat ze toch ook weten wat racisme en wat fascisme is. Maar nee, dat weten ze niet. Ze denken dat het scheldwoorden zijn die ik me aantrek en dus gebruiken ze die.

Domheid gebruikt altijd het uiterlijk van de woorden, nooit de inhoud. Klootzak, fascist, racist. Laten we eerlijk zijn: ik doe dat ook, al hoop ik dat mijn scheldwoorden zich gedragen als sneeuwballen en niet als stenen.

Kijk eens naar Oekraïne. Mij wordt verweten dat ik nazi’s verdedig. Ik verwijt omgekeerd het Kremlin een nazi-ideologie.

Verhalen hebben zin. Maar of ze hoop geven, weet ik niet. Ik verbeeld me dat ze helpen tegen wanhoop.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.