Hoe erg is een verrader die werkt voor het goede doel?

Geheime diensten hebben uiteraard contact met elkaar. Zoals ik andere schrijvers persoonlijk ken, kennen spionnen elkaar ook.

Prigozhin van de Wagner Groep had contact met de geheime dienst van Oekraïne. Hij wilde ruilen: geef mij Bachmoet, dan krijg jij andere posities van de Russen. Oekraïne weigerde omdat ze Prigozhin niet vertrouwden.

Geheime diensten voeren per definitie een geheime oorlog. Tijdens de schermutselingen strijden zij op de achtergrond zonder wapens en bloed, in tijden van vrede schieten ze af en toe iemand in het geheim dood, of vergiftigen hem.

Wanneer ik in oude teksten weleens het woord ‘verspieder’ tegenkom (wat toch een veel mooier woord is dan spion) dan wordt het pas interessant. Zij weten altijd meer en beslissen vaak een oorlog.

Ik denk ook dat de strijd in Oekraïne voor een groot gedeelte wordt bepaald door de verspieders van Amerika, Rusland, Oekraïne, Europa en China – de hele wereld zo’n beetje. Maar alles officieus en onder het mom van diplomatie of iets anders nobels.

Toen ik een jaar of twaalf was draaide de James Bondfilm You Only Live Twice. Daar wilden wij heen, maar dat mocht pas als je achttien was. Toch lukte het ons hem te zien. Een James Bond worden leek me nadien een nastrevenswaardig beroep. Het was de tijd dat ik me onledig hield met geheimschriften: schrijven met melk en citroenzuur en het papier later verwarmen met een strijkijzer om het te lezen. Maar aan wie moest ik welke geheime informatie doorgeven? Mijn vriendje Bart, die naast me woonde, kreeg de atoomgeheimen: ‘Kut, lul, neuken, Eddie is op Truus.’ Dat ik op Truusje was, dat was het echte geheim.

Toch voelde ik toen al intuïtief een moreel ongemak.

Een geheime dienst moet samenwerken met verraders en zelf verraderlijke zaken ondernemen. Hoe erg is een verrader die werkt voor het goede doel? En werken alle verraders eigenlijk niet uiteindelijk voor het goede?

In het communistische China is het begrip plagiaat onbekend en wordt stelen voor het volk aangemoedigd. Dat is bijna een definitie van communisme. Atoomgeheimen en geheimen over ASML-technologie worden naar hartenlust gekopieerd en gestolen. Omgekeerd is het jatten van Chinese informatie een terroristische daad, omdat je dan dus steelt van het Chinese volk.

Overigens vertelde een regisseur mij eens dat de Chinezen de James Bondfilm namaken met een Chinese Bond en dat de ‘vijand’ in die film de Amerikanen zijn. De moraal draait met die aarde mee.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug iLees alle columns van Theodor Holman terug.

Reageren? t.holman@parool.nl.