Hoe Amsterdams vergeten zusterstad Beira verdronk

Och Beira. Arm Beira. Zoals vorige week beloofd, neem ik u nog eens mee naar Mozambique, waar mijn vrouw en ik vakantie vieren. Precies 25 jaar nadat ik voor Het Parool vanuit de (toen) tweede stad van het prachtige, maar straatarme zuidelijk Afrikaanse land beschreef wat de stedenband met zusterstad Amsterdam had opgeleverd.

Hoe de hulp van (vooral) brandweer, waterleiding- en havenbedrijf had uitgepakt.

Wat ik toen trof: veel jonge mannen zonder armen of benen, na een verwoestende burgeroorlog van 16 jaar. Vervallen panden uit de koloniale, Portugese tijd (tot 1975). Veel vluchtelingen en getraumatiseerden. Gelatenheid, maar óók een bewonderenswaardige onverzettelijkheid.

Twee gepensioneerde Amsterdamse brandweermannen hadden in tien jaar vijf afgedankte brandweerwagens, twee brandweer-Golfjes, slangen, waterpompen, kleding, laarzen, helmen, persluchtapparatuur en lange vrachtlijsten aan andere materialen naar de havenstad verscheept.

Net toen Het Parool poolshoogte nam, brak een van de grootste branden in tijden uit. Een gammele rode tankwagen scheurde vol gas voorbij, behangen met mannen in verschoten blauwe overalls, op weg naar een drogisterij in de binnenstad die een gitzwarte rookkolom opwierp.

Een lang verhaal heel kort: voor onze ogen, en die van de ontgoochelde Amsterdamse brandweermannen, ontspon zich een tragikomedie. Van alle materieel dat door de jaren was gebracht, bleek weinig over. De tankwagen ontbeerde behalve koplampen, bumpers en een grill ook de pomp die vijfduizend liter water onder druk had moeten zetten. Water sijpelde uit de enige slang. Brandweermannen die hun laarzen hadden verpatst, betraden de brand op gympies of, een enkeling, blootsvoets. Nadat de brandweerwagens uit de luchthaven en de haven eindelijk te hulp waren gekomen, verbeterde weinig. Een man naast me richtte een potsierlijk straaltje uit een gaatje in een slang naar de vlammen.

Wonderwel doofde de brand die middag zonder slachtoffers, maar ’s avonds vielen alsnog vier doden en elf gewonden doordat de gevel op een groep viel die een brandkast uit het uitgebrande pand probeerde te sjorren.

Het kon allemaal symbool staan voor wat de Amsterdamse hulp teweeg had gebracht: bar weinig. Beira bleef het zorgenkindje van het toch al worstelende Mozambique.

In 2019 werd de stad gegeseld door cycloon Idai, die honderden levens nam en veel wegspoelde.

Ons plan van hoofdstad Maputo omhoog naar Beira te reizen, strandde deze week op wéér een cycloon. Freddy. (Waarom krijgt verwoesting een koosnaam?) Wij maakten in onze krachtige terreinwagen halverwege rechtsomkeert, maar het onder zeeniveau gelegen Beira was opnieuw de pineut. Op beelden uit het rampgebied zagen we bewoners door het water waden, dat tot hun oksels reikte. De voornaamste toegangswegen verdronken.

De geboren Beiranaar en zijn Portugese echtgenote bij wie we in een nabijgelegen kustplaats hadden gelogeerd, vatten de pijnlijke waarheid treffend samen. Beira, die vergeten stad, is niet te redden.

Paul Vugts schrijft elke vrijdag over zijn werk als misdaadverslaggever. In de Parool Misdaadpodcast vertelt hij samen met collega Wouter Laumans over ontwikkelingen in Amsterdam en ver daarbuiten.

Reageren? paul@parool.nl.