Het zal welke rechter dan ook geen moeite kosten om mettertijd Poetin schuldig te verklaren

Stel de oorlog in Oekraïne loopt af.

Wat dan?

Tribunalen?

Vermoedelijk zijn dan de grootste schoften dood. Als ze niet dood zijn, plegen ze in Scheveningen zelfmoord, of simuleren gestoordheid.

Hoe dan ook, een proces gaat jaren duren.

Er zullen kleintjes worden gepakt. We kennen hun verdediging. Ze werden gedwongen, wilden het eigenlijk ook liever niet, verkeerd voorgelicht, etc. etc. Doodstraf mag niet worden gegeven, dus de heren (ik ken geen vrouwen die ooit zijn gearresteerd) kijken televisie, lezen, schrijven tevergeefs aan hun verdediging tot de dood ze komt halen.

De slachtoffers, moeders, vaders, vrouwen en kinderen, krijgen nooit genoegdoening; sommige zonen en dochters zullen worden opgevoed om wraak te nemen, om een hekel te koesteren, om te blijven haten. Vooroordelen worden blijvend gevoed.

Dat hoeft niet. Er zijn drie manieren – eigenlijk vier – die haat kunnen genezen, althans de pijn verminderen.

Werk waardoor je rijker wordt dan je was. Snelle wederopbouw (vooral wederzijdse handel) waardoor je geen tijd hebt om wraak te nemen. En publieke vernedering, oftewel straf. Maar wat het allerbeste werkte, maar waarop een taboe ligt, is de persoonlijke afrekening.

De jongste broer van mijn vader wilde wraak nemen op de degene die mijn grootvader aan de Japanners had verraden. Hij had daartoe al een wapen gekocht. Maar mijn vader verbood het hem – zo lagen de familieverhoudingen – en dat heeft toch tussen de broers een verwijdering veroorzaakt. Oorlogsslachtoffers – beide broers hadden in Japanse krijgsgevangenschap gezeten – die elkaar verweten ‘geen goede broer’ te zijn, hun ‘vader niet te eren’ en ‘hun moeder niet te wreken.’ Het is wel min of meer goed gekomen (oom emigreerde naar Amerika) maar er was altijd een argument om de ander enigszins te wantrouwen. Ze hadden soms om elkaar meer verdriet dan om die oorlog.

Soms twijfel ik daarom aan straf.

Het zal welke rechter dan ook geen moeite kosten om mettertijd Poetin schuldig te verklaren. Hoewel… Je weet het nooit.

Maar is het werkelijk beschaafd om zo’n schoft dan niet de doodstraf te geven? Bij de Neurenbergse processen werden vijfentwintig doodstraffen uitgedeeld, maar twaalf werden er uitgevoerd. Twaalf… Bij de processen van Tokio kregen… zeven mensen de doodstraf. Ook dat proces zorgde bij ons thuis voor grote frustratie.

Het is de tragiek van het naoorlogse bestaan: de doodstraf geeft voor de nabestaanden geen genoegdoening, maar levenslang ook niet. Het kan nooit goed gaan.

Er bestaat domweg geen straf voor ernstige oorlogsmisdaden.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.