Haat moet je relativeren, maar ondertussen wordt er gerukt aan de wereldorde

In Rusland en Oekraïne zitten de kerken vol.

Alsof de moraal zich daar heeft verstopt.

Deze oorlog is een oorlog tegen het kwaad. Oekraïne is een onafhankelijke staat, met een eigen politiek systeem, met een eigen cultuur, met een eigen economie. Rusland had geen recht om Oekraïne binnen te vallen. En daarom heeft Rusland de moraal niet aan zijn kant. Hoe vol de kerken ook zijn. Poetin is domweg een schurk. Het kwaad is Rusland.

Ik schreef eerder in deze rubriek: dat doet me verdriet. Ook de Russische cultuur heeft me namelijk gevormd. En als iets je heeft gevormd dan is dat een kameraad van je geworden die ergens met je meeloopt.

Verdriet en moraal hebben een vreemde verhouding met elkaar.

Om het verdriet te verzachten ben je soms geneigd het amorele gedrag van de ander te bekijken als een bewust tastende geblinddoekte; je voelt het wel, maar je wilt het niet zien.

Maar naarmate de strijd langer duurt, neemt je verdriet af. Het kwaad moet worden bedwongen. Haat ligt op de loer, maar die moet je ook relativeren. Wat is dat verdomde relativeren trouwens? Steeds de andere kant zoeken? Ook relativeren put uit, terwijl haat energie geeft.

Ondertussen wordt er gerukt en getrokken aan de wereldorde.

China wil macht, Amerika wil macht behouden, Europa moet machtiger worden, India loert ook op macht en Afrika vindt dat zij recht heeft op macht. Komt macht het volk ten goede? Als je Taiwan gaat veroveren dan kost dat misschien een miljoen doden. Voor wie is dat uiteindelijk beter? En als je democratie loslaat, wordt het volk dan tevredener? Ik denk trouwens stiekem van wel. Liever brood en spelen dan democratie. Liever de duidelijkheid van een autocratie waardoor je, omdat je zelf niet hoeft te denken, meer tijd hebt om van het brood en de spelen te genieten. Een autocraat hoef je alleen maar zogenaamd te bewonderen, om maar één reden: hij wil het graag. De moraal van de dictator is altijd eenvoudig, want meestal die van vroeger, op te zoeken in een Heilig Boek. En voor China zijn het rode boekje en het Communistisch Manifest natuurlijk ook Heilige Boeken.

In Heilige Boeken zit steevast een eenvoudige moraal. Zeer geschikt voor gevaarlijke idioten en domoren.

Maar zijn al die mannen en vrouwen in de kerken van Oekraïne en Rusland dan gevaarlijke idioten en domoren?

Nee, dat niet. Ze zijn wanhopig op zoek.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.