‘Geef ouderen de ruimte om zelf risico te nemen’

Als Jan Klaassen in een poppenkast zat Hans (82), mijn vader, vorige week zaterdagavond in het verzorgingshuis op ons te wachten. Zijn rolstoel stond achter een schot van plexiglas en bordkarton. Hans rolde zo ver mogelijk naar voren en probeerde met de toppen van zijn vingers het plexiglas aan te raken. Wij deden hetzelfde.

Tijdens ons eerste bezoek achter plexiglas werd duidelijk dat zijn maatje José in het tehuis opeens was overleden. Hans wist niet hoe. We zagen dat hij haar miste maar we konden niet eens een arm om hem heen slaan. We probeerden begrip te tonen van achter plexiglas, maar dat was net zo kil en ondoeltreffend als het klinkt.

Zaterdagavond probeerde ik hem op te fleuren met een verhaal over de kleinkinderen. Maar Hans verstond er niets van. Alleen als ik het plexiglas iets verboog en door een kier schreeuwde, begreep hij wat ik wilde zeggen. Om zijn reactie te kunnen horen, drukte ik mijn oor tegen de kier.

Hans heeft parkinson en deze neurologische ziekte heeft zijn spraak ernstig aangetast. Hij heeft nauwelijks stemgeluid. “Ben je met de auto?” fluisterde hij opeens. “Mag ik met je mee?”

Door deze handicap voeren we al jaren geen echte gesprekken meer. Ons contact bestond vooral uit een lange wandeling achter de rolstoel naar Albert Heijn of door de Dommelvallei. Daarna aten we een Bossche bol met veel slagroom en lazen we samen een krant – mijn hand op zijn hand – of keken we foto’s op mijn telefoon.

Voor Hans telde niet het gesprek, maar vooral het lichamelijke contact en onze nabijheid. Zijn mogelijkheden waren zeer beperkt en zijn wereldje was heel klein. Maar als hij met regelmaat een ‘uitje’ had met een van zijn kinderen, hoorde je hem niet klagen. Door corona is ook dat hem nu ontnomen.

Depressiever

Een aantal verzorgingshuizen mag nu van minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid experimenteren met een-op-eenbezoek op anderhalve meter. Eind mei zal dit wellicht in alle verzorgingshuizen de praktijk worden. Maar voor Hans – die amper een gesprek kan voeren – heeft deze verruiming van het beleid weinig zin.

Ik zie hem steeds somberder worden. Waarom mogen mijn broer, zus of ik niet een wandeling met hem maken door de Dommelvallei met een mondkapje op en handschoenen aan? Waarom beweren de regering en verzorgingshuizen nog steeds dat binnenblijven noodzakelijk is voor alle kwetsbare ouderen? Hoe lang denken ze dat nog te kunnen volhouden? Gaan ze wachten op een vaccin dat er misschien nooit komt?

De remedie is nu erger dan de kwaal. Als Hans zou mogen kiezen: naar buiten gaan – met een kleine kans op corona – of steeds depressiever worden, dan is de keuze snel gemaakt. Als hij ziek wordt, gaat hij waarschijnlijk dood, maar zoals hij nu moet leven, heeft het bestaan zijn bekoring verloren.

Veel mensen met ouders in tehuizen hebben dezelfde twijfels. Ik pleit ervoor om ouderen hun zelfbeschikkingsrecht terug te geven en verzorgingshuizen in te richten met een afdeling voor risicomijders, die de isolatie bewust accepteren, en een afdeling voor cliënten die bereid zijn meer risico te lopen.

Laat bejaarden zelf een keuze maken. Dan pas zal er weer kwaliteit van leven zijn, ook voor ­patiënten zoals Hans.