'Geef leraar onbeperkt toegang tot onderzoek'

Onwennig kijkt de jongen rond in zijn nieuwe klas. Hij is zo blij dat hij niet meer op zijn oude school zit waar hij elke dag werd gepest. Maar zou het hier echt anders gaan?

Zijn nieuwe lerares kijkt hem vriendelijk aan en het meisje naast hem vraagt iets. Hij kijkt bang weg en zwijgt. In de weken erna probeert de lerares van alles om hem uit z'n schulp te krijgen. Tevergeefs. Zijn grote leerachterstand groeit verder. Dan krijgt ze een idee. Ze gaat terug naar een onderzoek dat ze tijdens haar studie heeft gedaan en slaat de recente onderzoeksliteratuur erop na.

Geïnspireerd en gevoed door nieuwe inzichten gooit ze het over een andere boeg. En het werkt! Ze slaagt erin de omgeving te creëren waarin de jongen zich op z'n gemak voelt en in een paar maanden werkt hij ook zijn leerachterstand weg. Met tranen in de ogen vertelt de jongen zijn ouders en lerares hoe zijn leven is veranderd.

Het is een voorbeeld uit het buitenland, maar heel herkenbaar. Professionele leraren die met hart en ziel alles in het werk stellen om hun leerlingen een mooie toekomst te geven. Dit is waar goed onderwijs om draait, toch?

Echter, er is één groot verschil. Deze buitenlandse lerares had vrije toegang tot onderzoek, maar onze ­leraren hebben dat niet. Zij hadden nooit het onderzoek kunnen raadplegen, zoals deze lerares deed.

De afgelopen weken hebben honderdduizenden ouders hun kinderen weer toevertrouwd aan de deskundigheid van docenten die als goed opgeleide professionals afgesneden zijn van de waardevolle kennis uit onderzoek.

Oneerlijk
Het kost de Nederlandse leraar gemiddeld 30 euro als zij één artikel uit een wetenschappelijk tijdschrift willen downloaden.

Dit is niet alleen heel oneerlijk, en onverstandig, maar in de kern onethisch. Hoe kun je onderzoek dat is ­gefinancierd door de belastingbetaler weghouden van leraren die zo'n grote bijdrage kunnen leveren aan de toekomst van onze kinderen?

De laatste jaren wordt in Nederland de professionele, goed opgeleide leraar op het schild gehesen als dé cruciale factor in de onderwijs­kwaliteit.

Beleidsmakers buitelen over elkaar heen om te benadrukken hoe belangrijk een professionele leraar is die gebruik maakt van wetenschappelijk bewijs.

Achterdeur
De Amerikaanse vereniging voor onderwijs­onderzoek bepleitte al in de jaren dertig dat leraren meer gebruik zouden moeten maken van wetenschappelijk inzichten om hun onderwijs te verbeteren.

Maar in de afgelopen eeuw heeft niemand onze Nederlandse leraren de benodigde vrije toegang gegeven tot onderzoek: geen minister, beroepsvereniging, raad of vakbond. Niemand.

Het is tenenkrommend dat de bevlogen leraren in de scholen van onze Werkplaats Onderwijsonderzoek, die serieus bezig zijn hun lessen of toetsing te verbeteren, ons komen vragen of wij misschien nog een achterdeur weten om toegang te krijgen tot de meeste recente inzichten uit onderzoek.

Het is beschamend dat onze professionele leraren zich in allerlei illegale bochten moeten wringen om onderzoek te ­kunnen raadplegen; via de inloggegevens van ­anderen of buitenlandse piratenwebsites zoals Sci-Hub. Dit kan zo niet langer. Neem de leraren en hun professionaliteit serieus. Niet alleen in woorden, maar ook in daden.

Open access
Is het dan zo moeilijk of duur? Schotland en Engeland bewezen de afgelopen jaren het tegendeel. Met een investering van 25.000 pond (!) kregen leraren in Schotland in 2014 toegang tot 1700 wetenschappelijke tijdschriften.

Engeland volgde snel. Wij roepen de ministers van Onderwijs met klem op om op korte termijn te doen waar men al een eeuw over praat: geef alle leraren vrije toegang tot onderzoek; niet straks, in een (verre) toekomst wanneer open access misschien een algemeen feit wordt, maar nu.

Frank Cornelissen en Lisa Gaikhorst (Universiteit van Amsterdam)
Monique Volman en Erna van Hest (Werkplaats Onderwijsonderzoek Amsterdam Primair Onderwijs)
Carla van Boxtel en Wrister Grommers (Werkplaats Onderwijsonderzoek Amsterdam Voortgezet Onderwijs)
Marco Snoek en Frits Rovers (Hogeschool van Amsterdam)
Guuske Ledoux (Kohnstamm Instituut)
Mariet Brouwers (Sirius, Stichting voor Openbaar Primair Onderwijs)
Arnold Jonk (Samen tussen Amstel en IJ Stichting voor Openbaar Primair Onderwijs)
Jan-Willem van Schendel (Amsterdamse Stichting voor Katholiek, Protestant-Christelijk en Interconfessioneel Onderwijs)
Alle van Steenis (Montessori Scholengemeenschap Amsterdam)
Saskia Grotenhuis (Open Schoolgemeenschap Bijlmer)
Ruth Kervezee (Esprit Scholen)