‘De digitale wereld moet gelijker’

‘Hey Siri, you’re a bitch.’ Wie zo brutaal durfde te zijn tegen de spraakassistent van Apple, ontving tot voor kort de ­reactie ‘I’d blush if I could’. Tegenwoordig krijg je een gevat weerwoord: ‘OK… how about a web search for ‘inappropriate behaviour’?’ In tijden van #metoo is ‘catch me if you can-flirtation’ na een vrouw­onvriendelijke opmerking onacceptabel. Dus heeft Apple recentelijk aanpassingen ­gedaan om Siri tegemoet te laten komen aan de maatschappelijke kritiek.

De ‘vrouwelijke variant’ van Siri pikt het niet langer om als onderdanig te worden weggezet. Het probleem zit ’m dan ook niet in de bereidheid van techbedrijven om hun systemen aan te passen aan dergelijke feedback. De vraag is wél of deze aanpassingen ook nodig zouden zijn als er meer vrouwen vanaf het begin betrokken waren geweest bij het ontwikkel­proces. Het wordt daarom tijd dat techbedrijven hun verantwoordelijkheid nemen om de man-vrouwbalans op de werkvloer te herstellen.

Grote verantwoordelijkheid

“There’s nothing artificial about AI,” verkondigde Li Fei-Fei, onderzoeker aan Stanford University in een onlangs gepresenteerd rapport van Unesco over spraakassistenten. Kunstmatige intelligentie vormt de maatschappij net zo zeer als ze haar weerspiegelt. Een belangrijk besef in een wereld die gevoed wordt door technologische vooruitgang. De techindustrie gaat er vaak prat op dat zíj degene is die onze wereld revolutionair verandert met haar technologische doorbraken.

Wie herinnert zich bijvoorbeeld nog de slogan ‘This changes everything. Again’ van Apple bij de lancering van de iPhone 4? In veel gevallen is deze trots ook terecht en mogen we ze daar best voor prijzen. Maar met deze claim komt ook grote verantwoordelijkheid. Bewustzijn en ­erkenning van de blinde vlek voor gendergelijkheid is stap één. Ernaar handelen – bijvoorbeeld middels een betere man-vrouwverdeling op de werkvloer – is twee.

Bovenstaande leidt tegelijkertijd tot een soort moderne kip-of-eivraag. Draagt de toepassing van nieuwe KI-technologieën zoals Siri actief bij aan onze perceptie van bijvoorbeeld genderrollen in de maatschappij? Of is ze juist een weerspiegeling van de bestaande man-vrouwverhoudingen in onze samenleving? Wanneer we kijken naar de werkvloer van grote techbedrijven, lijkt het laatste deels het geval. Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer driekwart van de ontwikkelaars van KI-systemen als Siri, Amazon Alexa en Google Home, man is. Niet voor niets adviseert Unesco om te investeren in de digitale opleiding van vrouwen. Alleen zo groeit de digitale wereld mee met onze veranderende maatschappij.

Genderneutraal

De consequenties van deze technologische ­on­gelijkheid raken ons namelijk diep. Apps en ­smartphones zijn zo alomtegenwoordig in ons ­dagelijks leven dat ze als verlengstuk van onze menselijke interactie kunnen worden gezien. Hoe realistischer kunstmatige intelligentie wordt, hoe dunner de scheidslijn tussen de analoge en virtuele wereld. We leven én beleven een groot deel van onze dag via digitale middelen. Onze digitale ­wereld wordt de realiteit. Zo besteedden Nederlanders in 2018 gemiddeld maar liefst 61 uur per maand aan internetten op hun smartphone.

Techbedrijven realiseren zich inmiddels wel dat er iets moet veranderen. Zo werkt Google sinds 2014 samen met Women Techmakers om de ­vrouwen in de techindustrie te empoweren. Sinds januari dit jaar organiseert Apple het Entrepeneur Camp om vrouwen in techfuncties een platform te geven. De voorwaarden om mee te doen zijn helder: het bedrijf moet door een vrouw zijn opgezet of worden geleid, óf moet minstens één vrouwelijke developer aan boord hebben.

Daarmee zijn we er alleen nog lang niet. Om het kip-of-eivraagstuk te doorbreken, zullen technologiebedrijven significant meer vrouwelijke developers moeten opleiden en aannemen. Alleen op die manier vindt de roep om gendergelijkheid in de maatschappij ook echt weerklank in technologie en AI. Zodat, zoals de eerste genderneutrale spraakassistent Q zegt: “[…] together we can ensure, that technology recognizes us all.’