De burn-out en bore-out liggen dichter bij elkaar dan je denkt

Een interessante bevinding in ons tevredenheidsonderzoek voor medewerkers: sommige collega’s vinden dat ze het erg druk hebben en dat ze veel uren moeten maken, maar dat zijn dezelfde mensen die het meest tevreden zijn over hun werk en werkomstandigheden.

Het lijkt een paradox, maar ik geloof dat ik het wel snap: je kunt het ook ‘lekker druk’ hebben. Het gevoel dat je werk ertoe doet, dat je er weliswaar veel energie in steekt maar dat je dan ook het idee hebt iets nuttigs voor elkaar te krijgen. En dan maakt het aantal werkuren plotseling veel minder uit.

Opnieuw een indicatie dat werkdruk en het aantal uren in de werkweek niet aan elkaar gerelateerd zijn. Werkdruk heeft wellicht te maken met tijdsdruk, dat je het werk niet op je eigen manier en in je eigen tempo mag doen, dat je moet werken met onlogische systemen, tegenwerkende computerprogramma’s, en niet te vergeten onvriendelijke leidinggevenden of collega’s.

Je kunt binnen een parttime baan met keurige werktijden enorme werkstress ervaren, terwijl een 50-urige werkweek niet automatisch negatieve werkdruk oplevert. Wellicht omdat we werkdruk te veel als een containerbegrip aanduiden, lukt het zo slecht er iets aan te doen.

Mensen ervaren genoeg drukte in hun leven. Bij een recent onderzoek bleek dat als je vraagt hoe het gaat, meer dan 80 procent van de mensen antwoordt dat ze het druk hebben. Nou is druk-druk-druk nog weleens een statussymbool: als je het druk hebt, tel je mee, ben je kennelijk belangrijk, want zonder jouw intensieve werkzaamheden zou het allemaal mislopen.

Is echter onplezierige werkdruk voortdurend aanwezig en wordt het in combinatie met andere factoren in je leven allemaal te veel, dan kun je begrijpelijkerwijs afknappen. Vroeger heette dat overspannen, tegenwoordig burn-out. Momenteel een ware epidemie waar meer dan een miljoen werknemers in Nederland aan lijken te lijden.

Psychiater Christiaan Vinkers schrijft in zijn boek In de ban van burn-out veel verstandige dingen hierover. Hij zegt dat stress juist goed is voor een mens en noemt het de spice of life. Het geeft je energie, maakt je slimmer, alerter en sneller. Althans, zolang het met mate is. Want te veel druk leidt tot een scala aan mentale problemen.

Tegenover een burn-out staat een bore-out. Dat is als je werk je niet boeit, je geen enkele uitdaging biedt en je een gevoel van zinloosheid ervaart. De verschijnselen lijken als twee druppels water op die van een burn-out en wellicht lijden veel mensen die denken dat ze een burn-out hebben, eigenlijk aan een bore-out.

Burn-out en bore-out zijn twee uitersten van wat er kan gebeuren als de belasting op je werk en het plezier dat je eraan beleeft ontsporen. Idealiter vormen werkbelasting en arbeidssatisfactie een gelukkig huwelijk. Om met Victor Hugo te spreken: ‘Alles in balans brengen is goed, alles in harmonie brengen is beter.’

Marcel Levi is voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Daarvoor was hij ceo van University College London Hospitals en bestuursvoorzitter van het AMC. Lees al zijn columns hier terug.

Reageren? m.levi@parool.nl.