Aan het doodskleed kan altijd wel een mouw worden gepast

Toen poes stierf, waren de kleinkinderen uiteraard ontdaan.

Ze maakten tekeningen op de kartonnen doos waarin poes zou worden begraven, er werden kaarsjes gebrand en de kinderen vonden ter plekke verschillende rituelen uit.

Het ritme van rituelen beheerst de ontroering.

Ik zag een filmpje voorbijkomen van een Russische prelaat die ergens in het Russische achterland vele doden tegelijk moest zegenen. Het was een absurd beeld: het was alsof de prelaat de maat sloeg van een dodenwals.

De wind waaide de bloemen van de kisten.

Even later zag ik een veld van eer met honderden kruisen waartegen bloemen waren gelegd. Daar juist windstil. Een stilstaand bloemencorso. Troostten die bloemen? Ze hadden iets vrolijks, maar dat was de bedoeling niet. Ze leken te vechten tegen het verdriet; misschien is dat wel de reden dat we bloemen leggen.

Ik blijf het vreemd vinden dat de vaders, moeders, vrienden en vriendinnen van de meer dan honderdduizend Russische omgekomenen niet in opstand komen tegen Poetin. Is propaganda dan zo sterk? Is er niet een moment dat de ouders van de gedode soldaten zeggen: “Nou pik ik het niet meer!” Je begrijpt dat sommige religies beweren dat het rijk van de dood verre te verkiezen is boven het rijk van het leven. Het is een noodzaak. Er wordt zoveel gestorven dat zoiets alleen te accepteren valt als je dan ‘ergens’ anders mogelijk alsnog het geluk kunt vinden.

Aan het doodskleed kan altijd wel een mouw worden gepast.

Eigenlijk wil je je kinderen en kleinkinderen van dood weghouden. Je weet dat ze het nog vaak gaan meemaken. En ze zullen steeds weer rituelen moeten uitvinden.

Nog steeds kan ik niet tegen de beelden van stervende militairen die via sociale media worden verspreid. Soms denk ik te zien dat de soldaten van beide kanten een slordige omgang met het leven krijgen. Ze schieten achteloos en ze rijden achteloos met hun tanks. Misschien word je wel achteloos als de kans dat je in leven blijft kleiner is dan de kans dat je sterft. Wat interesseert het leven je dan nog? Daar komt bij dat je zeker weet waarvoor je nog leeft: de overwinning. Dat geeft spanning, avontuur en heldendom. En je doet iets nuttigs. Plus dat er geen onderscheid is tussen rijk en arm. Er is geen intellectuele kloof. En in tijden van oorlog wordt dood steeds minder erg. Je danst op dat lugubere ritme.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.