1115 kinderen uit huis geplaatst? Mark Rutte vond de vraag vooral irritant

Een NOS-verslaggever had het lef gehad onze demissionaire premier een vraag voor de voeten te werpen: wat vond hij van het bericht dat er 1115 kinderen uit huis blijken te zijn geplaatst als gevolg van de Toeslagenaffaire. (Waarom heet dit nog een affaire? Het is een schandaal.) “Ik ben hier in Brussel,” zei Mark Rutte. Dat wilde hij even gezegd hebben.

Het geforceerde glimlachje waarmee hij die woorden begeleidde, moest verhullen hoe irritant hij de vraag vond. Maar vooruit. Bij wijze van hoge uitzondering streek hij over zijn hart. Voor deze ene keer wilde hij wel ingaan op een binnenlandse politieke kwestie. Wij boften maar.

Ik herinner me een sprookje van lang geleden – de naam ben ik vergeten – waarin iemand de bloedvlekken probeerde weg te vegen van de sleutel van een verboden kabinetje. Maar hoe hard hij ook poetste, het bloed bleef terug­komen. Je kreeg het niet weg.

Zo is het ook met dit schandaal: telkens opnieuw probeert Den Haag met een plechtig gezicht van empathie, medeleven en (half) schuldbewustzijn, de bladzijde om te slaan en de menselijke tragedie naar de achtergrond te duwen. Het is vreselijk, zeggen ze, maar wat geweest is, is geweest. ‘Nu moet alles grondig worden onderzocht.’ Commissies, dialoogsessies, rapporten, het proces bewaken: dezelfde bureaucratie die mensen te gronde heeft gericht wordt aangewend om het probleem op te lossen. Een andere taal spreken we kennelijk niet.

Maar de kwestie blijkt niet weg te duwen. Dit schandaal van ongekende proporties slaat telkens als een boemerang terug, al heeft de woede en ontzetting erover gaandeweg steeds minder zin. Dat voel je aan alles. Moe en murw gebeukt nemen wij kennis van elke volgende gruwelijke, nieuwe openbaring, maar we weten dat er niks zal veranderen.

De politieke verantwoordelijkheid is, zo vinden de betrokkenen, al genomen door eerder dit jaar af te treden, al zitten diezelfde betrokkenen nog altijd stevig in het zadel en al zullen ze ook straks weer allemaal monter en trots op het bordes staan naast de koning. Zelfs het tijdig compenseren van de slachtoffers blijkt na al die geopenbaarde ellende en wreedheid een brug te ver voor het land dat zichzelf erop voorstaat dat alles hier altijd zo keurig is geregeld.

1115 kinderen zijn weggerukt bij hun ouders. Je zou hopen dat elke vader en moeder woedend naar het Binnenhof reist om te protesteren tegen deze grove onmenselijkheid, in naam van onze staat. In plaats daarvan zitten er nu alweer zeven boze briefschrijvers klaar om mij geërgerd te mailen: dat het allemaal best heel erg is, maar dat we niet moeten overdrijven. Dat Nederland nog altijd echt een waanzinnig gaaf land is en dat er geen beter alternatief is voor Rutte.

Steeds vaker vermoed ik dat ze gelijk hebben: Rutte is inderdaad het beste dat wij te bieden hebben. Geen nieuw feit zal onze collectieve overtuiging doen kantelen. Wij weten allang wat er heeft plaatsgevonden, maar geven er net niet genoeg om. Mark Rutte, dat zijn wij zelf.

Johan Fretz is schrijver en theatermaker. Hij schrijft elke zaterdag een column voor Het Parool.