Wilgentenen moeten vervuilde slib in Ringvaart op zijn plek houden

De bodem van de Ringdijk in Oost is verontreinigd en moet worden gesaneerd. Maar omdat de kade onderdeel uitmaakt van de waterkering moet omzichtig te werk worden gegaan. Vlechters zijn daarom bezig met een mat van wilgentenen.

Het ziet er een beetje uit alsof ze halverwege de Ringdijk in Oost een vergeten beroep opnieuw hebben opgepakt. Er wordt geknoopt en gevlochten. Terwijl een bootje af en aan vaart met wilgentenen, zijn zes mannen met werkhelmen bezig daarvan een grote mat te maken die met de dag groter wordt.

Even verderop drijft een lange slang van aan elkaar geknoopte plastic buizen. Daarachter weer, een beetje ter hoogte van het stadsdeelkantoor aan de Oranje Vrijstaatkade, was een paar weken geleden nog een bellenscherm geplaatst, een soort lekke tuinslang over de hele breedte van het water. Reden: voorkomen dat omgewoelde verontreinigde grond zich ­verspreidt over een groter deel van de Ringvaart.

Want het is hier vervuild. Aan de ene kant – laag – ligt de Watergraafsmeer, aan de andere Oostpoort, het winkelcentrum waar in de loop der jaren gestaag een beetje leven in is gekomen. Een herinnering aan de bron van de verontreiniging staat er nog, pal naast de plek waar nu takken worden gevlochten: de Oostergas­fabriek. Nu een hippe sportschool, maar ooit een vervuilende industrie.

Huidirritaties

De Oostergasfabriek stamt uit het einde van de negentiende eeuw. Minder bekend dan zijn soortgenoot in West, maar iets meer dan 130 jaar geleden aangelegd om dezelfde reden: voorzien in de vraag naar gas. Amsterdammers wilden steeds vaker een gasaansluiting in de woning. En daarnaast was ook gemeente overgestapt op gasgloeilicht voor de straatverlichting.

Maar dat ging tegen een prijs: door de productie van kolengas kwamen ‘teerachtige producten vrij’, zegt een woordvoerder van het stadsdeel. “Daardoor zijn delen van de bodem vervuild geraakt. Vooral ter hoogte van de voormalige gasfabriek uiteraard. De waterbodem richting de spoorweg is minder verontreinigd. Daar is de gemiddelde kwaliteit van de bodem hetzelfde als in de rest van Amsterdam, waar ook geen sanering noodzakelijk is.”

De schadelijkheid is relatief. Volgens de woordvoerder heeft de vervuiling een ‘negatief effect’ op planten en dieren. “Daarnaast kunnen mensen die in contact komen met de water­bodem mogelijk huidirritaties krijgen. Omdat we veiligheid en leefbaarheid belangrijk vinden, laten we de kwaliteit van de waterbodem verbeteren.”

Risico’s

Dat is dus waaraan nog tot halverwege maart wordt gewerkt. Tijdens de werkzaamheden wordt het deel van de waterbodem waarin de teer- en olieachtige vervuiling zit, grotendeels verwijderd. Daarna wordt het overige deel dat zich in vaste bodem bevindt, afgedekt. Volgens de woordvoerder omdat het saneren van de vaste bodem risico’s voor de omgeving met zich mee kan brengen. “Deze bodem geeft stevigheid aan de omliggende kades, de Linnaeus­kade is een waterkering.”

Dat er gebruikt wordt gemaakt van een ­archaïsch aandoende methode is omdat deze aanpak beproefd is, aldus het stadsdeel. “Dit wordt op verschillende plekken in Nederland toegepast. De afdeklaag bestaat uit een gevlochten mat met daartussen een absorberend materiaal waarin eventueel achtergebleven vervuiling kan worden geabsorbeerd. Om voldoende doorstroming in de watergang te houden en om de watergang goed te kunnen onderhouden, is het niet mogelijk om een afdeklaag aan te brengen op de huidige waterbodem.”