Wie wil die windmolen nog? ‘Wij gaan net zo hard roepen als IJburg’

De windmolendiscussie is een hoofdpijndossier geworden voor wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid) na een valse start op IJburg. ‘Burgers zijn onvoldoende gehoord en serieus genomen.’

Van de zeventien windmolens die Amsterdam wil bouwen, komt er niet één voor de kades van IJburg. Wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid) concludeerde deze week dat de turbines hier bij nader inzien toch te dicht bij woningen zouden komen. Precies wat bewoners van de jonge wijk, waar toch veel voorstanders van duurzame energie wonen, al maanden luidkeels roepen. Ze kregen daarbij geen moment het gevoel dat naar ze werd geluisterd.

Het heeft de ambitie van dit stadsbestuur om meer duurzame energie op te wekken, een valse start gegeven. Precies een jaar geleden werden langs de stadsrand zeven ‘zoekgebieden’ aangewezen, waar Van Doorninck mogelijkheden zag voor wind- en zonne-energie. Consultants markeerden met stippen op de kaart de plekken waar windmolens volgens hen te verenigen zijn met vliegtuigroutes, hoogspanningskabels en, o ja, omwonenden. Pas na gesprekken met bewoners zou de stad de precieze locaties selecteren.

Maar die omwonenden zaten ook niet stil. Zij zagen vlak voor de kade van IJburg stippen opdoemen en maakten zich een voorstelling van 150 of 200 meter hoge molens op soms maar 350 meter van hun huis. Ze lazen in wetenschappelijke publicaties over geluidsoverlast en gezondheidsschade en schrokken zich het apelazarus. Toen ze daarover wilden praten, kregen ze een afgemeten antwoord. Dat het RIVM toch echt anders denkt over die gezondheidsschade en geluidsoverlast.

Windalarm

De valse start op IJburg heeft ook gevolgen voor de zoekgebieden in de rest van de stad. Best mogelijk dat ergens in de gemeente Amsterdam nog geschikte locaties zijn waar nuchter beschouwd best windmolens zouden passen, zelfs buiten de haven. Te vrezen valt echter dat omwonenden dat niet meer willen geloven. De op IJburg ontstane actiegroep Wind­alarm is overgewaaid naar andere buurten. Vorige maand kregen omwonenden alsnog een duidelijke brief over de windmolenplannen, maar die kwam pas toen de bezorgdheid al door de hele stad gonsde, compleet met de suggestie dat duurzame energie net zo goed kan worden opgewekt op zee of met zonnepanelen. En dat alleen duurbetaalde consultants en ­grote energiebedrijven wijzer worden van windenergie.

In de overgebleven zoekgebieden werd dan ook schamper gereageerd toen bleek dat IJburg zijn zin had gekregen. “In Noord zijn we gewoon niet de achterban van GroenLinks,” zei Martijn van Beenen bij de Noorder IJplas. Veel kabaal maken is kennelijk de manier om iets gedaan te krijgen, concludeerde Annemarie van Iren uit Schellingwoude. “Wij gaan net zo hard roepen als in IJburg.”

De valse start doet des te meer pijn, omdat bij windmolens alles staat of valt bij de start. Daar kunnen ze in Houten over meepraten. Daar zou een nieuwbouwwijk pas na de windmolens worden gebouwd. Uiteindelijk stonden de woningen er eerder en was al een juridische strijd ontbrand. Acht jaar later klagen omwonenden nog altijd steen en been over de overlast van de windmolens op minder dan 400 meter van hun huis. Er zijn veel pogingen gedaan om de overlast te beperken, maar niemand die daar nog vertrouwen in had. “Als zo’n proces eenmaal als niet eerlijk wordt ervaren, komt het niet meer goed,” aldus onderzoeker Robert Harmsen van de Universiteit Utrecht.

Vertrouwen herstellen

Reint Jan Renes, die zich op de HvA verdiept in de energietransitie als lector Psychologie voor een duurzame stad, stelt op basis van gesprekken met Windalarm vast dat er onvoldoende aandacht is geweest voor de zorgen over geluidsoverlast en de gezondheid. “Burgers zijn onvoldoende gehoord en serieus genomen.”

Er is tijd nodig om het vertrouwen te herstellen, zegt hij. “Dat is cruciaal. De energietrans­itie duurt nog tientallen jaren. We gaan nog heel veel van burgers vragen.” Zijn advies: “Ga aan tafel met Windalarm en onderzoek met elkaar: wat is hier gebeurd? En laat zien dat je de zorgen oppakt en er iets mee doet.” En dan moet het ook een mogelijke uitkomst zijn dat er helemaal geen windmolens komen bij Amsterdam, vindt hij. “Je moet daar open naar kijken. De flexi­biliteit moet van twee kanten komen.”