Welzijn Amsterdamse scholieren onder druk: 1 op 3 kampt met psychische klachten

Er zijn alarmerende signalen over het welzijn van Amsterdamse scholieren. Een meerderheid van de 47.000 scholieren ervaart stress, een derde heeft psychische klachten en een vijfde heeft serieus nagedacht over suïcide. Meisjes op havo/vwo-niveau ervaren de meeste stress (70 procent) en kampen vaker met psychische klachten (45 procent). Dat staat in het onderzoek dat uitgevoerd is door Onderzoek en Statistiek (O&S) in opdracht van Osvo, de vereniging van schoolbesturen in het voortgezet onderwijs .

Uit het verontrustende rapport blijkt dat de stad vooral tijd en aandacht tekort komt om scholieren te geven wat zij nodig hebben. Een derde van de bevraagde docenten in het regulier voortgezet onderwijs geeft aan dat er onvoldoende aandacht is op school voor sociaal-emotionele problemen van leerlingen. Het tekort aan leraren in het voortgezet onderwijs is immers gigantisch. Als er niets verandert, groeit het huidige tekort van net geen 340 fte naar 942 fte in 2029.

Grijze golf

Ondanks dat de leerkrachten hun werkplezier gemiddeld een 6,9 geven, geeft een derde van de ondervraagde docenten aan het Amsterdamse onderwijs (deels) te willen verlaten. “Het docententekort hebben we bij Osvo hoog op de agenda staan,” zegt Percy Henry, schoolbestuurder en portefeuillehouder binnen de scholenkoepel. “We weten dat we het tekort niet gaan invullen met de instroom.” Binnen zeven jaar zal 30 procent van de onderwijzers in het voortgezet onderwijs in Amsterdam uitstromen, deels omdat ze met pensioen gaan, maar ook doordat docenten het Amsterdamse onderwijs verlaten.

De scholenkoepel denkt na over ‘slimmere’ manieren om het onderwijs te organiseren. “We zullen meer moeten samenwerken met de gemeente, lerarenopleidingen en met schoolbesturen onderling. We moeten kijken naar hoge huurprijzen, vervoerskosten, parkeerkosten, dat zijn allemaal onderwerpen die nu prioriteit hebben. Als we ervoor kunnen zorgen dat leerkrachten zich kunnen focussen op waarvoor ze er zijn – de leerlingen – verwachten we dat het ook beter zal gaan met het welzijn van de leerlingen.”

Segregatie

Henry benadrukt dat er snel verandering moet komen. “We zien, mede dankzij dit rapport, welk zorgwekkend effect de prestatiedruk heeft op de leerlingen en de werkdruk van docenten. Dit is een landelijk beeld en we moeten op korte termijn ingrijpen om het welzijn van de jeugd te verbeteren.”

Het onderzoek legt ook een vergrootglas op de ongelijkheid in de stad. Het valt op dat kinderen met ouders die een studie aan een hbo-instelling of universiteit hebben genoten, meer zijn gaan clusteren op scholen. Het aantal scholen waar meer dan 80 procent van de leerlingen ouders hebben met een hbo- of wo-opleiding groeit, terwijl het aantal scholen met een gemengde samenstelling van opleidingsniveaus van ouders daalt.

Deze segregatietrend wordt deels verklaard door de woonsegregatie. Hbo- en wo-opgeleide ouders wonen relatief vaker in Centrum en Zuid. Daarnaast zijn basisschooladviezen voor leerlingen met ouders die geen hoger onderwijs hebben genoten doorgaans lager. Deze ontwikkeling houdt zichzelf in stand doordat kinderen vaker voor scholen kiezen waar ze zich herkennen in de leerlingpopulatie.

Hoger schooladvies

In de interviews geven docenten daarnaast aan dat het maken van schoolreizen die met een vrijwillige ouderbijdrage worden bekostigd, bijdraagt aan verschillende keuzes tussen verschillende groepen leerlingen. “Reizen naar het buitenland moet kunnen voor iedereen, zonder dat er een exorbitante ouderbijdrage voor nodig is. Ouders op een gymnasium zijn bereid om 750 euro te betalen voor een reis, terwijl onze ouders de eindjes aan elkaar moeten knopen en niet eens de schoolbijdrage kunnen betalen,” zegt een docent uit het voortgezet onderwijs.

Ook komt naar voren dat Amsterdamse basisscholen vaker hogere schooladviezen voor de vervolgopleiding verstrekken dan de eindtoets laat zien. Een groot deel van de leerlingen weet een diploma op dat hogere schooladvies te halen.

Henry is trots dat ondanks alle tekorten in Amsterdam de verwachtingen worden waargemaakt. Al is er nog een inhaalslag te maken op het gebied van rekenen en taal.

“Deze aandachtspunten zijn niet volgend jaar opgelost, dit is zorgelijk en verdient onze volle aandacht. De volgende stap is om met de 23 besturen, onze educatieve partners en de gemeente te kijken hoe we deze uitdagingen samen verder kunnen aanpakken.”