Warm najaar doet Amsterdamse Bos goed: ‘De egel kan nu sterker zijn winterslaap in’

“Kijk, de Robertskruid nog in bloei!” Boswachter Pieter Rust wijst naar een paar roze bloemetjes tussen het natte gras. Volgens Rust is het erg uitzonderlijk voor het kruid om in oktober nog te bloeien. Geranium Robertianum bloeit in het voorjaar, maar is door deze warme herfst voor een tweede keer gaan bloeien. “Zonde, want de energie die hij nu vaker gebruikt werkt op den duur uitputtend.”

Het Amsterdamse Bos is voor de tijd van het jaar verrassend groen. Het warme weer, dit weekend worden temperaturen boven de 20 graden verwacht, in combinatie met een flinke neerslag zorgt voor een tweede opleving van de planten en bomen. Egels hebben hun winterslaap uitgesteld, vogels hun jaarlijkse trek en paddenstoelen vermenigvuldigen zich in overvloed.

Al twaalf jaar werkt Rust in het bos en dat is te zien. Tussen de bomen vindt hij een hoornaarsnest in een kersenboom. De grote wespachtigen hebben in een oog van de boom een inkeping gemaakt waar ze in en uit vliegen. Rust waarschuwt om niet dichtbij te komen. “Deze tijd van het jaar zouden ze normaal allang de inkeping hebben gesloten.” Maar door de warmte kunnen ze langer bouwen aan hun nest. “Als de hoornaars hun nest straks sluiten, kun je er donder op zeggen dat het drie dagen later koud wordt.”

Minder lange rustperiode

Het zou kunnen betekenen dat de hoornaars een minder lange rustperiode tegemoet gaan. “Dan ontstaat de kans dat de larven minder ver ontwikkeld zijn en het moeilijk krijgen in het voorjaar,” vertelt Rust. “Maar dat ligt natuurlijk aan de lengte van de winter.”

Ook de bomen hebben geen haast om in de winterrust te gaan. Het bos kleurt nog groen en geel en is nog lang niet kaal. In de zomer hadden de bomen last van droogtestress. Het gebrek aan neerslag zorgde er volgens Rust voor dat sommige bomen, zoals de berken, in de zomer al wat bladeren verloren. “De bomen zijn nu aan een inhaalslag begonnen en zorgen voor meer fotosynthese.”

Rust legt uit dat elk dier, plant en ook mens met een eigen ritme leeft. “We zeggen wel dat de herfst is begonnen, maar dat zal in de natuur nooit aankomen op de precieze datum die wij daarvoor aangewezen hebben.” Hij ziet het bos elk jaar veranderen en elk organisme op een andere manier reageren. “Voor sommige dieren en planten komt deze tweede bloei goed uit.”

Zorgen bij de egelopvang

Dat geldt ook voor een aantal kleine zoogdieren in het Amsterdamse Bos. De egel begint zijn winterslaap vaak vanaf oktober, waar hij zich slecht op heeft kunnen voorbereiden dit jaar. In de zomer was er een schaarste aan slakken, een belangrijke component van het dieet van egels.

“Bij de egelopvang waren er veel zorgen. Veel egels hebben het ook niet gered.” Maar doordat het weer erg nat is nu, verschijnen er weer veel slakken. Rust: “De egels kunnen die nu als een malle gaan eten.” De warmte van dit najaar komt de egel dus goed uit. Volgens Rust gaan ze nu sterker de winterslaap in.

De paddenstoelen lijken nog het minst op te vallen deze maand. Paddenstoelen worden vaak al geassocieerd met de herfst. Toch is het gek dat ze er allemaal nog staan, en in grote getale. Rust wijst naar de zogeheten sombere honingzwam die om een dode eikenboom is gedrapeerd. “Dat ze zich nog vermenigvuldigen betekent dat het nog abnormaal warm is.”

De zwammen krijgen dit jaar langer de tijd om de boom van binnen zacht te maken. “Dat zachte hout is prima voor een specht om uit te hakken.” Zo dragen ook de zwammen op hun manier bij aan een gezonder bos, vertelt de boswachter. “En de specht dient als makelaar: andere vogels gebruiken zijn gebouwde nest nog jaren.”