Goed advies of capitulatie voor antisemitisme? De waarschuwing van een Duitse regeringsgezant aan Joden niet overal een keppel te dragen, raakt een open zenuw. Ook in Nederland. ‘Dit is blaming the victim.’
“De uitlatingen van de Duitse gezant Felix Klein zijn schokkend, maar hij benoemt wel de Duitse realiteit. In Amsterdam kijken ze de andere kant op. Ze kijken weg van bijvoorbeeld Joodse kinderen met keppel die niet meer met het openbaar vervoer durven te reizen. Misschien zou ik zelf in Amsterdam-West ook een petje dragen.”
Herman Loonstein, bestuurder van de Joods-orthodoxe school Cheider in Buitenveldert en advocaat van het Israëlische restaurant HaCarmel in Amsterdam-Zuid, dat verscheidene malen belaagd werd, heeft begrip voor de opzienbarende waarschuwing van Felix Klein.
De Duitse regeringsadviseur voor antisemitismebestrijding zei dit weekend dat hij ‘Joden niet kan aanbevelen overal in Duitsland een keppel te dragen’. Ter onderbouwing verwees hij naar het bijna verdubbelde aantal antisemitische gewelddaden in Duitsland, van 37 in 2017 naar 62 in 2018. In zo’n 90 procent van de gevallen komt de dader uit extreemrechtse hoek.
Eddo Verdoner, voorzitter van het Centraal Joods Overleg, snapt de bezorgdheid van Klein, maar onderschrijft zijn oproep niet: “Het is een trieste waarheid, een alarmsignaal. Wij roepen Joden op zich niet te laten intimideren. Draag een keppel overal waar je wilt, ook in bepaalde wijken in de stad. Het heeft geen zin je te verbergen. Antisemitisme gaat niet weg als je je verbergt. Kijk naar de oorlog. Ook geassimileerde Joden werden als Jood aangemerkt.”
Potentieel gevaar
De Centrale Raad van Joden in Duitsland onderschrijft Kleins waarschuwing. “Het is al langer een feit dat Joden in enkele grote steden potentieel gevaar lopen wanneer ze als Joden zijn te herkennen,” aldus voorzitter Josef Schuster.
Felle kritiek komt uit Israël. President Reuven Rivlin is ‘diep geschokt’ over wat hij beschouwt als ‘capitulatie voor antisemitisme’ door Klein.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (Cidi) is ook kritisch. “Dat iemand van de Duitse regering dit zegt, is choquerend, ook al is het bedoeld om mensen te beschermen. Het is teleurstellend dat dit wordt gedaan in plaats van het tegenovergestelde: het bestrijden van de gevoelens van antisemitisme en haat,” aldus Cidi-medewerker Aron Vrieler. Het Cidi organiseert woensdag een demonstratie in Den Haag en roept deelnemers op een keppel te dragen.
Meldpunt
“Door ons meldpunt antisemitisme weten we dat mensen die keppeltjes dragen vieze blikken krijgen of worden geïntimideerd,” zegt Vrieler. “Die gevoelens van onveiligheid zijn niet uniek voor Duitsland. Frits Bolkestein, die zich heeft ingezet voor de veiligheid van Joden in Nederland, zei in 2010 al dat Joden die zich onveilig voelden misschien beter konden emigreren. Maar hij deed dat niet als regeringsfunctionaris. Wat Klein heeft gezegd, riekt naar ‘blaming the victim’: als je je identiteit maar verbergt, ben je van het probleem af.”
De Amsterdamse wethouder van Diversiteit Rutger Groot Wassink noemt het ‘afschuwelijk dat deze oproep in Duitsland nodig is om mensen veilig over straat te laten gaan’. “Ook in Amsterdam komt antisemitisme voor, maar gelukkig krijgen wij hier niet dezelfde signalen.”
Daniel Bar-on, eigenaar van het Israëlische restaurant HaCarmel, noemt Kleins aanbeveling ‘merkwaardig’. “Ik draag zelf geen keppel, maar ik weet dat 99 procent van de jongens in bepaalde wijken een petje opdoet, omdat dat noodzaak is.”
In een toelichting in Duitse media zegt Kleinmaandag dat hij wilde provoceren, om duidelijk te maken ‘dat we moeten optreden voordat het te laat is’. Hij wil verhinderen dat er no-goarea’s ontstaan voor Joden en andere minderheden.
