Voortbestaan van de Nieuwe Meent, een van de pionierende wooncoöperaties van Amsterdam, hangt aan een zijden draadje

Voor wooncoöperatie de Nieuwe Meent dreigt faillissement. Het bijzondere woonproject wil meer tijd om een lening af te lossen, maar de gemeente Amsterdam houdt de poot stijf. ‘Het hangt van de politieke wil af of dit project slaagt of niet.’

Aan het Archimedesplantsoen in Amsterdam-Oost moet een complex komen met woningen voor 55 mensen. Bijzonder aan dit project: het pand wordt in eigen beheer gebouwd door een opgerichte wooncoöperatie waarvan de leden zowel eigenaar als uitvoerder zijn.

Aangemoedigd door het tekort aan betaalbare woningen namen gewone Amsterdammers het heft in eigen handen en ontwikkelen zij nu zelf hun woningen, in plaats van vergeefs te zoeken. Zulke initiatieven hebben de wind mee. Wooncoöperaties zijn het troeteldier van de gemeente: ze zijn bottom-up, democratisch en geven de bewoners meer zeggenschap op het gebied van wonen en de nabije leefomgeving. In 2039 moet 10 procent van de woningen in de stad van coöperaties zijn.

Toch hangt het voortbestaan van een van de pionierende wooncoöperaties in de stad – de Nieuwe Meent uit de Watergraafsmeer – door starre regelgeving aan een zijden draadje. En dat terwijl de gemeente in 2020 schreef dat ze coöperaties wil helpen door ‘belemmeringen weg te nemen, regels te verhelderen en de organisaties meer mogelijkheden te bieden’. In het collegeakkoord spraken GroenLinks, PvdA en D66 af dat ‘de inzet voor wooncoörporaties voortvarend wordt doorgezet’.

“Door een onjuiste erfpachtberekening van de gemeente en een uitlopende vergunningsprocedure liep ons project vertraging op,” zegt Lauri Schippers (26). Zij is, als een van de leden van de Nieuwe Meent, al jarenlang betrokken bij de wooncoöperatie. “Vervolgens brak de oorlog in Oekraïne uit, waardoor bouwmateriaal duurder werd en de rente steeg. Hierdoor hadden wij plotsklaps geen ronde businesscase meer.”

Op de klippen

De Nieuwe Meent was een van de eerste pilotprojecten voor wooncoöperaties die de gemeente Amsterdam initieerde. Om dit soort projecten mogelijk te maken heeft de gemeente een fonds van 20 miljoen euro, waaruit wooncoöperaties geld kunnen lenen. Maar het project dreigt nu op de klippen te lopen. Om dit te voorkomen wendt de Nieuwe Meent zich tot de gemeente. “Wat wij nodig hebben is dat de gemeente, van wie wij geld lenen, een langere aflossingstermijn hanteert,” legt Schippers uit. Dan zouden externe banken bereid zijn het project te financieren. “Als wij de lening in 30 jaar in plaats van 20 jaar kunnen aflossen, zijn wij uit de brand.”

Maar de gemeente is gebonden aan wet- en regelgeving, laat de woordvoerder van wethouder Reinier van Dantzig (Wonen) weten. “De aflossingstermijn maakt onderdeel uit van de gemeentelijke stimuleringslening en is vastgelegd in de verordening.” Hij benadrukt dat de gemeente de maximale ruimte heeft gezocht om de Nieuwe Meent te ondersteunen in haar project en dat ‘er grenzen zijn aan wat mogelijk is’.

Bijzondere omstandigheden

Schippers is het niet eens met de nauwe interpretatie van de regels. “In de verordening staat dat de gemeente kan afwijken van de regels in het geval van bijzondere omstandigheden, zoals de historische inflatie die te wijten is aan de oorlog. Er is nog rek en flexibiliteit bij de gemeente, dus het hangt van de politieke wil af of dit project slaagt of niet.”

Als de gemeente flexibel omgaat met de terugbetaling kan wat Schippers betreft morgen de eerste heipaal in de grond. “Alles is geregeld: er ligt een omgevingsvergunning, we hebben een contract met de aannemer.”

De woordvoerder van Van Dantzig zegt dat de gemeente ‘al lang en met regelmaat’ in gesprek ging met de Nieuwe Meent en dat de rek eruit is. “De gemeente is deze wooncoöperatie al ruim tegemoet gekomen, ruimer dan de andere initiatieven.” Hij bevestigt dat er fouten zijn gemaakt met de berekening van de erfpacht, maar benadrukt dat dit alleen tot korte vertraging heeft geleid. Op de vraag of de wethouder de oorlog in Oekraïne en de inflatie als een ‘bijzondere situatie’ ziet, wordt niet ingegaan.

Druk op wethouder

Mocht het verschil van inzicht met de gemeente niet opgelost worden, dan dreigt faillissement voor de Nieuwe Meent. “Als wij failliet gaan, straalt dat negatief af op alle wooncoöperaties. Wij hebben aan gewone Amsterdammers voor 450.000 euro aan obligaties uitgegeven. Obligatiehouders verliezen dan hun vertrouwen in vergelijkbare projecten,” zegt Schippers. De gemeente presenteert zich als voorvechter van deze woonvorm, dus volgens de Nieuwe Meent is het tijd dat de gemeente woord bij daad voegt.

Om de druk op de wethouder te vergroten heeft de coöperatie een petitie met meer dan 600 handtekeningen aangeboden. Ook de Woonbond, de nationale belangenbehartiger van huurders, is op de bres gesprongen voor de Nieuwe Meent. “Het zou de gemeente sieren om de Nieuwe Meent nu niet te laten vallen en de terugbetaaltijd te verlengen naar dertig jaar,” aldus voorzitter Zeno Winkels.