Vogelgriep in gruttoparadijs net buiten Amsterdam: ‘We moesten kiezen tussen twee kwaden’

Het Landje van Geijsel, net ten zuiden van de A9 tussen Amsterdam-Zuidoost en Ouderkerk aan de Amstel, wordt door natuurbeheerder Landschap Noord-Holland omschreven als een vogelparadijs. Elk jaar strijken hier trekvogels neer om aan te sterken na hun lange reis uit Zuid-Europa en Afrika, waaronder soms wel duizenden grutto’s. De eerste grutto’s zijn deze week al gezien door de boswachter.

Uitgerekend op dit landje is vogelgriep uitgebroken, zo werd eerder deze week formeel vastgesteld. Landschap Noord-Holland vreesde daar al langer voor omdat hier de afgelopen maanden zieke vogels werden gevonden. Elke dag treft de landschapsbeheerder door het ernstig ziekmakende H5N1-virus gevelde vogels aan. Het gaat vooralsnog vooral om kokmeeuwen en andere meeuwen, soms wel tien per dag.

De vogels worden meteen weggehaald om verdere besmetting te voorkomen. “We proberen het zo klein mogelijk te houden,” zegt een woordvoerder van Landschap Noord-Holland. Maar het virus zit al in het water dat hier speciaal voor de vogels op het land staat. Al in het begin van deze eeuw liet de toenmalige eigenaar boer Jan Geijsel hier in de loop van februari tot mei het waterpeil oplopen voor de weidevogels. Sinds 2019 heeft Landschap Noord-Holland deze traditie overgenomen als nieuwe eigenaar van de grond.

Scholeksters, kieviten en smienten

Het drassige landje trekt eenden, maar ook scholeksters, kemphanen, kieviten, smienten, pijlstaarten en vele andere soorten. Grutto’s strijken er uitgeput neer na hun lange reis uit het zonnige zuiden omdat ze hier rust kunnen vinden en hun partner weer tegenkomen. “Omdat het landje onder water staat, is het hier veilig.”

Vanwege de vrees voor vogelgriep heeft Landschap Noord-Holland nog overwogen het landje dit jaar niet onder water te zetten, maar besloot dat uiteindelijk toch te doen. “Het is niet duidelijk of het virus overdraagbaar is op de grutto. We moesten kiezen tussen twee kwaden. Het is mogelijk dat de vogels na hun lange reis extra bevattelijk zijn voor de ziekte, maar het alternatief was dat hier een grote groep grutto’s komt die geen rust kan vinden.”

Landschap Noord-Holland heeft het besluit genomen in overleg met virologen en de vogeldeskundigen van Sovon en de Vogelbescherming. “De grutto heeft het al zwaar, raakt hierdoor nog verder verward en moet nog meer energie steken in het vinden van een ander plekje na een lange vlucht. De partner kan op een ander plekje terechtkomen. De deskundigen geven aan dat dit waarschijnlijk meer schade geeft. De grutto heeft een rustgebied nodig om te socializen en zijn partner weer te treffen.”

Olielekkage

Onder de eerste grutto’s op het landje zijn nog geen ziekteverschijnselen vastgesteld. Alleen kokmeeuwen bezwijken, zoals vorig jaar smienten, ganzen en sterns ziek werden. Die lijken inmiddels resistent, volgens Landschap Noord-Holland. Het vogelgriepvirus waart door het hele land, waardoor pluimveehouders sinds oktober overal hun kippen moeten binnenhouden. Het is daarom ook niet te zeggen waar het virus in het Landje van Geijsel vandaan komt.

Intussen is op het landje ook nog een olielekkage ontstaan in een elektriciteitskabel. Op die plek is het landje niet onder water gezet om verspreiding van de vervuiling te voorkomen.

De natuurbeheerder volgt het landje van dag tot dag. Zodra nieuwe twijfel ontstaat over de vatbaarheid van grutto’s wordt opnieuw overlegd met deskundigen. “Vooralsnog zien we grutto’ s die fit ogen en geen rare verschijnselen vertonen, maar we houden ons hart vast.”