Van het gas af? In de Molenwijk willen ze geen warmtenet: ‘Het zal onze tijd wel duren’

In de Molenwijk in Noord kunnen met een warmtenet in één klap meer dan drieduizend Amsterdammers van het aardgas af. Maar veel bewoners hikken aan tegen de grote veranderingen of vrezen hoge kosten terwijl ze toch al in de ‘overleefstand’ zitten. ‘Het zal onze tijd wel duren.’

De zestien flats van de Molenwijk zijn een halve eeuw geleden gebouwd in de vorm van de wieken van vier molens, waardoor de buurt in Noord er vanuit de lucht met enige fantasie uitziet als een windmolenpark. Als het aan de gemeente ligt is de Molenwijk ook nog eens een van de eerste wijken in Amsterdam die van het aardgas afstapt.

Het lijkt ook zo logisch: 1256 huishoudens dicht op elkaar in torenhoge flats die sterk op elkaar lijken. Stuur er een warmwaterleiding heen voor verwarming en douchewater, en de gaskraan kan dicht.

Deze zomer gingen bij de flat de Bovenkruier de eerste warmwaterbuizen de grond in. Voor ongeveer de helft van de stad lijkt het dé manier om van het gas af te gaan. In de Molenwijk is dat zelfs heel duidelijk, volgens deskundigen die namens de gemeente voor elke buurt in Amsterdam op zoek gingen naar het goedkoopste alternatief voor aardgas. Omdat het warmtenet dat zich door heel Nieuw-West en Noord slingert al vlakbij ligt, zou het 30 procent goedkoper uitvallen dan elk ander alternatief.

Blokverwarming

Maar dan de praktijk. Die is weerbarstiger. In verschillende flats is een snelle overgang op het warmtenet onwaarschijnlijk geworden.

“We hebben nee gezegd,” zegt Trix ter Voert (71) beslist. Als ‘flatvertegenwoordiger’ van de Grondzeiler heeft ze de meningen gepeild onder de 75 huurders en het aantal voorstanders bleef ver beneden de 70 procent die woningcorporatie Eigen Haard nodig heeft voor zo’n ingrijpende verandering.

Ter Voert is sceptisch over de haast die Eigen Haard maakt bij het afscheid van het aardgas, waar ‘zusterflat’ de Bovenkruier dus wel mee heeft ingestemd. Ze vreest de verbouwing en het nieuwe ventilatiesysteem. “Jarenlang was er geen enkel overleg en nu moet het opeens snel.” Veel bewoners van de Molenwijk zijn op leeftijd, zegt ze. “Het zal onze tijd wel duren, dacht ik. We zijn hier geen achttien meer.”

Daar komt bij dat de cv-ketel haar veel heeft gebracht. Ze heeft slechte herinneringen aan de ‘blokverwarming’ die de flat lange tijd had, waardoor de bewoners samen opdraaiden voor de gasrekening. Daardoor was er geen prikkel om zuinig te stoken en dat merkte ze op de tiende en bovenste verdieping. “Ik zat in januari op mijn verjaardag altijd in een T-shirtje.”

Tienduizenden euro’s duurder

De komende maanden moet van flat tot flat blijken hoe het verder gaat. Daarbij is het een complicerende factor dat behalve de 1000 huurders ook 250 particuliere eigenaren hun zegje mogen doen over de renovatie van hun flat en de aansluitkosten voor het warmtenet die in de duizenden euro’s lopen. Binnen de flats waar de woningcorporaties Eigen Haard en de Alliantie appartementen verkocht hebben, moet binnen de vve’s twee derde van de eigenaren akkoord gaan.

Alle vve’s hebben de koppen bij elkaar gestoken om samen één plan uit te dokteren. Daardoor is het onderwerp gaan leven, eindelijk, maar de rauwe werkelijkheid blijft voor veel huurders én kopers in de Molenwijk dat hun hoofd er niet naar staat. De meeste buurtbewoners hebben het niet breed. Of zoals de vve’s schrijven in hun rapport: ze zitten in de ‘overleefstand’.

Dat de wijk op termijn van het aardgas af moet, staat voor de meesten wel vast. Dat het een warmtenet moet worden, is nog geen uitgemaakte zaak. En al helemaal niet tegen het kostenplaatje dat nu op tafel ligt. Volgens de berekeningen uit het rapport pakt doorgaan met aardgas nog het goedkoopste uit.

Uitgaande van de energieprijzen van vorig jaar zouden ze met een warmtenet uitgesmeerd over dertig jaar tienduizenden euro’s duurder uit zijn, wat het vertrouwen in dit alternatief voor aardgas geen goed heeft gedaan.

Het staat bewoners van de Molenwijk bovendien tegen dat Vattenfall op het warmtenet de enige leverancier is. “Dan is er dus geen marktwerking meer,” zegt Gonnie du Gardijn (68), die als eigenaar van een appartement in de Spinnekop nog niet weet waar haar flat op uitkomt.

Beloftes

In hun rapport kwamen de bewoners net voor de zomer tot de conclusie dat de vve’s nog niet gaan kiezen voor aardgasvrij. De subsidies schieten tekort om de hoge kosten te dekken. En wie kan die opbrengen op dit moment? Veel eigenaren zijn op leeftijd. Ze hebben hun flat wel meer waard zien worden, maar dat geld zit vast in de stenen. Hun inkomen is niet riant. Ze gaan liever op de lange termijn van het aardgas af, nadat ze hun flats eerst stap voor stap beter hebben geïsoleerd.

In het rapport stippen ze meteen een volgend struikelblok aan: de communicatie vanuit gemeente en woningcorporatie. Die was niet best, waardoor het maar zeer de vraag is of alle beloftes over het warmtenet nog worden geloofd. Er is ‘wrijving’ ontstaan omdat de gemeente aardgasvrij benadert als een beleidsdoel op zich, terwijl voor de bewoners alleen maar van belang is dat ze prettig en betaalbaar wonen, met óf zonder aardgas.

Nog ingewikkelder wordt het doordat de situatie binnen elke flat weer net even anders ligt. Zo zijn in de Tjasker en de Torenmolen recent nog veel cv-ketels vervangen, waardoor het hier niet voor de hand ligt om de flat aan te sluiten op het warmtenet.

Koolmonoxide

Woningcorporatie Eigen Haard onderstreept dat de overstap betaalbaar moet blijven. “Momenteel is stadswarmte goedkoper,” zegt een woordvoerder, met een verwijzing naar de sterk gestegen gasprijzen. Eigen Haard benadrukt verder dat toezichthouder ACM erover waakt dat het warmtenet niet duurder uitvalt dan aardgas. De Alliantie hoopt de toekomstplannen voor haar flats later dit jaar voor te leggen aan de huurders.

Eigen Haard nodigt de huurders van de Grondzeiler over een poosje graag uit in de Bovenkruier, om daar te horen hoe het warmtenet bevalt. Ter Voert ziet het als een teken dat haar huisbaas zich niet neerlegt bij de weerstand onder de huurders, terwijl daar vanwege de verouderde cv-ketels intussen de bezorgdheid over koolmonoxide toeneemt.

De woningcorporatie zou nog geprobeerd hebben de stemming samen te voegen met de Bovenkruier, met de bedoeling op die manier wel de steun te krijgen van 70 procent van de huurders.

“Nee is nee!” zegt Ter Voert daarom getergd. Haar flat wil het warmtenet niet. “Laat ze eerst maar eens zorgen dat de mensen er meer vertrouwen in krijgen.”