Stedelijk Museum mag schilderij Kandinsky houden
De rechtbank heeft besloten dat het Stedelijk Museum het schilderij Bild mit Häusern van Wassily Kandinsky uit 1909 mag houden. De erfgenamen Lewenstein die in oktober tijdens een gerechtelijke procedure het schilderij terug eisten, laten weten ‘zeer teleurgesteld’ te zijn.
Het werk zou volgens de erfgenamen door hun familie onvrijwillig zijn afgestaan in de oorlog. Ze gaan in hoger beroep.
Het schilderij maakte voor de oorlog deel uit van de kunstverzameling van het echtpaar Lewenstein dat al voor de oorlog een goedlopende naaimachinehandel op de Dam runde. De erfgenamen Lewenstein voeren sinds 2012 een juridische strijd om het werk Bild mit Häusern terug te krijgen dat hun familie in de jaren twintig had gekocht. Lewenstein beschikte over een uitgebreide verzameling van schilderijen van onder meer Kandinsky, Van Gogh, Renoir en Manet. Ook had zij een Rembrandtverzameling. In de oorlog raakte de familie nagenoeg de gehele collectie kwijt.
Het schilderij werd in 1940 door de toenmalige directeur David Röell van het Stedelijk Museum voor 160 gulden gekocht. Volgens de advocaat van de erfgenamen Lewenstein werden er destijds onderlinge prijsafspraken gemaakt.
De Restitutiecommissie onderzocht de zaak op verzoek van beide partijen en oordeelde in 2018 dat de erfgenamen geen recht hebben op het schilderij, omdat het niet zou zijn geroofd. Volgens de Restitutiecommissie moet de verkoop zijn veroorzaakt door de verslechterde financiële omstandigheden waarin Lewenstein al voor de Duitse inval verkeerde. De erfgenamen stapten daarop naar de rechter.
‘Geen ernstige gebreken’
De rechtbank oordeelde woensdag dat het om een bindend advies van de Restitutiecommissie gaat waarbij beide partijen hebben aangegeven dit advies te zullen accepteren. ‘Wanneer sprake is van een bindend advies kan en mag de rechter het werk van de commissie niet overdoen,’ aldus de rechtbank. Bovendien toont het onderzoek naar het schilderij van Kandinsky, aldus de rechtbank ‘geen ernstige gebreken’.
‘Hoe het werk precies op de veiling is gekomen, in wiens opdracht en onder welke omstandigheden, is ondanks uitgebreid onderzoek onduidelijk gebleven,’ aldus de rechtbank.
Volgens de advocaat van de erfgenamen, Axel Hagedorn, heeft de rechtbank het advies van de commissie Kohnstamm genegeerd. De commissie, die het beleid van de Restitutiecommissie heeft geëvalueerd, oordeelde dat Nederland al dertien jaar lang niet meer onderzoekt waar de door nazi’s geroofde kunst vandaan komt en stelt dat er meer gedaan moet worden naar de herkomst van kunstvoorwerpen en schilderijen. Zo’n 3800 stukken, bekend als de Nederlands Kunstbezit-collectie, hebben hun herkomst in de oorlog.
