PlusAchtergrond
Op het terrein van Food Center komen 1700 huizen: ‘Het moet hier gaan bruisen’
Waar nu het Food Center nog een zwart gat vormt midden in Amsterdam-West, moet straks het Marktkwartier verrijzen: een moderne buurt waar veel woningen worden toegevoegd, maar ook bedrijven een plekje houden.
Hoe er over dertig, veertig jaar over wordt gedacht, valt niet te voorspellen, maar de metamorfose die het uitgestrekte terrein van het Food Center Amsterdam de komende jaren moet gaan doormaken is helemaal van deze tijd. Er wordt verdicht, zoals dat heet, wat zoveel betekent als dat er stevig moet worden ingeschikt om te kunnen uitbreiden. En: er moet straks niet alleen ruimte zijn voor werken, maar ook voor én wonen én recreëren.
Nu scharrelen er nog mensen rond, vrijwel uitsluitend mannen. Bestellingen worden overgeladen van grote vrachtwagens in kleinere bestelbusjes en ook in buitenmodel bakfietsen. Verse groenten worden klaargemaakt en ingepakt, vlees wordt verwerkt. Het is bedrijvigheid die zich afspeelt in een vroeg-twintigste-eeuwse opzet: ruimte was er destijds te over, van de noodzaak om zorgvuldig om te gaan met schaarse vierkante meters was duidelijk nog geen sprake.
1700 huizen
Het kan nog wel even duren voordat het gereed is, maar als het een beetje meezit wordt hier, vlak achter de poorten van het complex, volgend jaar begonnen met de aanleg van broodnodige woningen. In totaal moet het leiden tot 1700 huizen, ergens in de jaren na 2030 moet het af zijn.
In het midden van het terrein kan de Centrale Markthal fungeren als het hart van de buurt, een publiek toegankelijke hotspot die ook interessant kan zijn voor alle buurten rond het terrein. Voor de historische hal moeten mensen op de groene, openbare Marktweide kunnen ontspannen.
Afgelopen week werd een informatiecentrum op het terrein geopend: de komst van een nieuwe buurt in wat je toch echt wel de binnenstad van Amsterdam mag noemen, is weer een stapje dichterbij.
Het bedrijventerrein aan de Jan van Galenstraat ligt achter een serie slagbomen die voor de gemiddelde Amsterdammer niet vanzelf omhoog gaan. Er zitten groothandels in levensmiddelen, ondernemers van allerlei pluimage. Een enorm terrein van bijna 700 meter lang en meer dan 300 meter breed.
Blinde vlek
Veel mensen die de stad goed kennen hebben een blinde vlek voor het gebied, maar daar gaat verandering in komen, zegt stadsdeelbestuurder Thomas Hermans, die in West de woningbouw in zijn portefeuille heeft. “Velen zullen nu nog geen weet hebben van wat zich afspeelt op dit terrein. Het was altijd een plek met een ruig randje. Maar in de toekomst moet het hier gaan bruisen. We kiezen heel bewust voor niet alleen woningen, maar ook bedrijvigheid. Dat houdt een stad levend.”
Het gaat om véél woningen: de ambitie van de stad is om per jaar 7500 nieuwe huizen te bouwen, dus de 1700 toekomstige woningen op het terrein van het Food Center Amsterdam zijn een slok op een borrel. Tussen de Jordaan en De Baarsjes: niet verrassend dat ontwikkelaars er kansen zien. Zoveel aaneengesloten ruimte is in West nauwelijks meer te vinden, zegt Hermans. “Bij het Mercatorpark is nog ruimte en er zijn natuurlijk de ontwikkelingen bij Haven-Stad. Maar dat we hier straks kunnen gaan bouwen, op deze plek, is heel mooi voor Amsterdam.”
Bedrijven verplaatsen
De ambitie is niet van vandaag of gisteren: zo’n twintig jaar geleden gingen al de eerste geluiden op om de inrichting en de bestemming aan te pakken. Ballast-Nedam kwam in die tijd met het plan om de bedrijven te concentreren op het noordelijke deel van het terrein, zodat het gebied bij de ingang aan de Jan van Galenstraat kon worden gebruikt voor woningbouw.
Dat is zo’n beetje hoe het ontwerp er nu ook uitziet. Alle bedrijven die er nu zitten, houden een plek op het terrein, zegt Vincent Westzaan van Marktkwartier CV, een samenwerking van Ballast Nedam Development en VolkerWessels Vastgoed. “Het is nu niet handig ingedeeld, er is nog veel te winnen. Voor ons is dat een ruimtelijke puzzel, het wordt een kwestie van schuiven en beter indelen.”
Een kwestie van slim zijn, zegt stadsdeelbestuurder Hermans. “Auto’s worden grotendeels op de daken geparkeerd en als verschillende bedrijven samen faciliteiten delen, zoals bijvoorbeeld koelinstallaties, kun je op beperkte ruimte nog heel veel bereiken.”
Om te voorkomen dat vrachtverkeer dwars door het Marktkwartier moet rijden, wordt er een ontsluiting gemaakt aan de noordelijke kopse kant van het complex: vrachtauto’s zullen in de toekomst dus niet meer massaal door de Jan van Galenstraat rijden, maar kunnen gebruikmaken van de Haarlemmerweg, zegt Westzaan.
Werkgelegenheid
Er moet dus de nodige moeite worden gedaan, zegt Hermans. De aanwezigheid van bedrijven op het terrein was een belangrijk punt, zegt hij. “Het betekent ook werkgelegenheid, veel mensen hebben op dit terrein hun baan. Dat is wat binnensteden nodig hebben.”
Opvallend: de nieuwe wijk krijgt 25 procent sociale huurwoningen, de rest van de huizen zal duurder worden. Dat is in tegenspraak met de huidige afspraken die zijn gemaakt voor nieuwbouwprojecten in de stad: daar geldt dat in principe 40 procent van de nieuwe woningen een sociale huur heeft.
Westzaan zegt dat de afspraken over het Marktkwartier zijn gemaakt ‘in een ander tijdsgewricht’: “Toen hoefde nog maar een kwart van de woningen sociale huur te zijn. Daar valt nu niets meer aan te doen. Als er meer sociale huur wordt gebouwd, komen de sommen niet meer uit.”
