Ooit alom aanwezig Philips, geplaagd door tegenslag, zoekt een bescheidener plek in Amsterdam

Philips, ooit de trots van industrieel Nederland, kalft steeds verder af. Onder de nieuwe topman Roy Jacobs wordt het aantal ontslagen verder opgevoerd en kijkt het bedrijf naar een nieuw, kleiner onderkomen in Amsterdam.

Van een stralend witte kantoortoren naar een bescheiden onderkomen onder de rook van de het Amsterdamse World Trade Center. De deconfiture van Philips, ooit als omnipotent elektronicaconcern de trots van ondernemend Nederland, kan niet beeldender worden.

Het medisch concern overweegt zijn Breitner Center aan de Amstel in te ruilen voor een kleiner kantoorpand aan de Amsterdamse Zuidas. De verhuisplannen spelen al langer, maar haken aan bij een grote reorganisatie van het geplaagde zorgconcern.

Philips maakt maandag bij de presentatie van de jaarcijfers opnieuw een sanering bekend, een halfjaar na de vorige ingreep. Alleen in Nederland zou het al om duizend arbeidsplaatsen gaan. De ingreep maakt deel uit van de reddingsplannen van de nieuwe Philipstopman Roy Jakobs, die vorig jaar aantrad.

Vorig najaar maakte Philips al bekend wereldwijd 4000 van de 77.000 arbeidsplaatsen door te strepen. Daarvan verdwijnen grotendeels via natuurlijk verloop vierhonderd vaste en vierhonderd deeltijdbanen in Nederland, waar het bedrijf 11.000 mensen in dienst heeft. Philips sluit gedwongen ontslagen niet uit.

Voorgenomen verhuizing

Het gaat vooral om groeps- en staffuncties, waaronder banen op het hoofdkantoor in Amsterdam, waar nu nog 1650 mensen werken. Arbeidsplaatsen in de productie worden afgeschermd. Of ook bij de nieuwe ronde kantoorbanen worden geschrapt, is nog onduidelijk. Maar met een voorgenomen verhuizing vanuit de Breitnertoren naar een kleiner onderkomen loopt het concern daar wel op vooruit.

Geruchten over een verhuizing doen al langer de ronde, maar worden op basis van anonimiteit bevestigd door betrokkenen uit de vastgoedwereld. Philips zegt dat er nog geen definitief besluit over een verhuizing is genomen.

Het kantoorgebouw aan de Prinses Irenestraat dat Philips op het oog heeft, werd bijna vijftig jaar geleden neergezet voor accountant KPMG. Jarenlang waren de advocaten van Nauta Dutilh er gevestigd. Daarna was het in gebruik bij de Amsterdam International Community School, die vorig jaar is verhuisd.

De kantoorwees is inmiddels gestript en wordt nu gerenoveerd en uitgebreid. Onder meer met een zesde verdieping, waardoor het vloeroppervlak toeneemt tot bijna 18.000 vierkante. meter. Dat is behoorlijk kleiner dan de bijna 33.000 vierkante meter (waarvan 24.000 vierkante meter kantoorvloer) die de 31 verdiepingen hoge Breitnertoren bevat. Naast werkplekken heeft het bedrijf daar ook een vergadercentrum en demonstratieruimtes.

De verbouwing aan de Prinses Irenestraat, in handen van Zuidasontwikkelaar G&S Vastgoed, is begin 2024 klaar. Het pand werd in 2020 voor ruim 82 miljoen euro gekocht door de Amerikaanse vastgoedinvesteerder Nuveen Real Estate.

Apneucrisis

Met de reorganisaties wil Philips jaarlijks zeker 300 miljoen euro kosten besparen. Dat geld heeft het bedrijf hard nodig. De verhuisplannen en aanhoudende saneringen hebben alles te maken met de apneucrisis waarin Philips al anderhalf jaar is verwikkeld.

Isolatieschuim in de Dreamstation-apneuapparaten bleek los te laten en zou bij inademing mogelijk kankerverwekkend zijn. Het gaat daarbij om vijfenhalf miljoen apparaten — waaronder 85.000 in Nederland — bij zorginstellingen, ziekenhuizen en bij particulieren thuis. Philips heeft al 1,3 miljard euro opzijgezet om de apparaten te repareren of te vervangen. Die operatie, die vorig jaar de kop kostte van Philipstopman Frans van Houten, moet dit voorjaar zijn afgerond.

Maar daarmee zijn verdere financiële repercussies niet van de baan. Een onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Justitie en gezondheidstoezichthouder FDA hangt als een zwaard van Damocles boven het bedrijf. Daarnaast zijn in de VS en Canada groepsclaimzaken aangekondigd door patiënten en zorginstellingen. Ook in Nederland zinspelen advocaten daarop.

Verder circuleren claimplannen van boze beleggers die vanwege de affaire tot nu toe 16 miljard euro zouden zijn kwijtgeraakt omdat hun aandelen fors minder waard zijn geworden. Philips is vanwege de apneuaffaire 70 procent van zijn beurswaarde kwijtgeraakt.

Gezondheidseffecten

In december liet Philips nog omstandig weten dat uit onafhankelijke onderzoeken, onder meer door medici van VU en Universiteit Utrecht, is gebleken dat de vermeende gezondheidseffecten uiterst klein zouden zijn.

Alleen bij het gebruik van ozon om de apparaten schoon te maken, bestaan risico’s dat het schuim kan loslaten. Ondanks dat Philips het gebruik van ozonreinigers altijd heeft ontraden, werd die methode vaak gebruikt in Amerika en Canada, maar nauwelijks in Europa of Azië. Zelfs bij gebruik van ozon is kans op aantasting van het isolatieschuim volgens Philips heel klein.

Topman Jakobs noemde de onderzoeksresultaten destijds ‘bemoedigend’. Maar het is aan toezichthouders om te bepalen of ze valide zijn.

In het verleden kon het concern zulke tegenvallers compenseren met successen bij andere activiteiten. Maar onder de vorige topman, Frans van Houten, heeft het voormalige elektronicaconcern al zijn onderdelen verkocht of verzelfstandigd, op de medische tak na.

Bedrijven als ASML (chipmachines), Signify (verlichting), TPV (tv’s en audioapparatuur) en de drie jaar geleden aan het Chinese Hillhouse verkochte huishoudtak staan nu op eigen benen en doen het veelal beter dan het voormalige moederconcern.