Onderzoek verrast TU Delft zelf: slim bouwen bij Schiphol vermindert de geluidshinder

Het kost enige moeite, maar in de 120 zeecontainers die najaar 2021 onder de rook van Schiphol bij Hoofddorp zijn neergezet, is een stratenpatroon te herkennen. Hier hebben onderzoekers van TU Delft en het AMS Instituut voor grootstedelijke studies, het afgelopen jaar in allerlei opstellingen de geluidsneerslag van overvliegende toestellen gemeten.

En wat blijkt: als het ontwerp van woningen en straten wordt afgestemd op vliegroutes en de richting van het vlieggeluid, kan de geluidshinder aan de gevel van huizen tot wel 14 decibel dalen. Let wel: in de logaritmische decibelschaal betekent een afname met 3 decibel een halvering van het geluid.

Het onderzoek kan grote gevolgen hebben voor de bouw van ruim 183.000 woningen die de komende zeven jaar rondom de luchthaven nodig zijn om de wooncrisis op te lossen. Nu al ligt woningbouw onder de vliegroutes aan banden en met strengere geluidsregels uit de toekomstige Omgevingswet in het vooruitzicht wordt zonder zulke ingrepen ook elders nieuwbouw lastiger.

Schuin bouwen

Onderzoeker Martijn Lugten van TU Delft is zelf ook verrast door de uitkomst. “Vliegtuiggeluid komt van boven, maar weerkaatst tegen de pui van gebouwen. Door gevels deels schuin te bouwen, wordt het geluid niet naar de overkant gekaatst, maar weg van de bebouwing. Dat is gunstig voor het algehele geluidsniveau en leidt aan de kant van de straat die het geluid niet direct ontvangt, tot een daling tot wel 14 decibel.”

Ook scoren straten die evenwijdig aan het vliegpad staan beter dan straten die haaks op de richting staan waar het vlieggeluid vandaan komt. “Het is niet anders dan een geluidsscherm bij een snelweg. Dat zet je ook evenwijdig aan de weg.”

“Rondom Schiphol zijn duidelijk vliegroutes. Daar kan je rekening mee houden. Bebouwing zou parallel moeten staan aan de richting waarin wordt gevlogen.”

De resultaten zijn minder florissant voor de gevels die recht op de geluidsbron zijn gericht. “Als je een vliegtuig kunt zien, zal je het ook volledig horen,” zegt Lugten.

Groene gevel

Maar in vervolgonderzoek dat inmiddels loopt, wordt gekeken naar maatregelen om dat geluidsniveau te beperken. “De meeste gevels hebben harde oppervlakken, die veel geluid weerkaatsen. We kijken dit jaar hoe het resultaat uitvalt bij andere soorten gevelbekleding, bijvoorbeeld met groen.”

Een van de containerstraten krijgt daken met sedum (een soort vetplant) en begroeiing aan de gevel die horizontaal loopt, de andere straat wordt bekleed met verticaal groen. In de derde straat blijven de gevels kaal, maar worden lindebomen geplant.

“De effecten daarvan op het geluid, gaan we meten. We verwachten dat groen de afname van de geluidsbelasting nog groter zal maken.” Dat deel van het onderzoek zal eind dit jaar resultaat opleveren, verwacht Lugten. “Daar komen rekenmodellen uit voort, zodat kan worden berekend wat de invloed kan zijn van groen op de geluidsbeleving.”

Het totale onderzoek naar geluidsadaptief bouwen moet gemeenten, projectontwikkelaars en aannemers helpen bij het ontwerpen van nieuwbouwwijken en nieuwbouwhuizen rondom de luchthaven.

Aan het project in Hoofddorp werken het ministerie van Infrastructuur en de gemeente Haarlemmermeer mee, die rondom Schiphol duizenden nieuwe huizen wil laten bouwen, maar telkens wordt gedwarsboomd.

“Als we goed kijken naar de uitkomsten van dit onderzoek, dan kunnen we ook in gebieden bouwen, waar dat nu nog niet kan,” zegt wethouder Jurgen Nobel (luchthaven, woningbouw) van Haarlemmermeer. “Dat is goed nieuws voor de hele regio. We willen nu met deze inzichten een echte geluidsadaptieve woonwijk bouwen.”

Woningbouw getorpedeerd

Lugten was eerder zijdelings betrokken bij het ontwerp van een nieuwe studentencampus in Amstelveen Kronenburg. Die werd vorig jaar op voorspraak van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat door de Raad van State getorpedeerd vanwege de geluidsregels bij Schiphol die woningbouw pal onder vliegroutes nagenoeg verbieden.

“We zijn onafhankelijk als onderzoekers,” zegt Lugten, “en richten ons puur op technische mogelijkheden om anders te bouwen. Wij zeggen niet wáár dat wel of niet moet gebeuren. Met ons onderzoek kan de overheid richtlijnen geven hoe ontwerpers en bouwers een wijk moeten vormgeven.”

Aan bestaande woningen en buurten zal het onderzoek naar alternatieve bouwwijzen niet veel meer kunnen veranderen. Maar de experimenten met de toepassing van groen om vlieggeluid te temperen, kunnen ook in bestaande wijken soelaas bieden. “We komen met een palet aan maatregelen die men kan inzetten. Dat levert ook profijt op bij bestaande woonwijken.”

Lugten denkt al aan vervolgonderzoek. “Zo kunnen we ook kijken naar andere vormen van bebouwing. We zouden best kunnen kijken of door slim bebouwing te mixen, bijvoorbeeld kantoorgebouwen op bepaalde plekken en daarachter een woonwijk, geluidshinder verder valt te beperken.”

Inmiddels werkt het ministerie aan een nieuwe ronde geluidsisolatie van woningen rondom de luchthaven, waarop veel kritiek is.