Ondanks inspanningen blijft Amsterdamse vaccinatiegraad laag

62 procent van de Amsterdammers vanaf 12 jaar is gevaccineerd, van wie 56 procent volledig. In naburige gemeenten als Amstelveen, Ouder-Amstel en Aalsmeer zijn de cijfers fors hoger. De vaccinatiegraad ligt daar op ongeveer 70 procent, waarbij zo’n 65 procent volledig is gevaccineerd.

Dat blijkt uit cijfers die de GGD Amsterdam woensdag vrijgaf. De stad vormt samen met vijf randgemeenten de GGD-regio Amsterdam Amstelland. Ook Uithoorn en Diemen horen bij deze zogenoemde veiligheidsregio.

Kanttekening bij de vaccinatiegraad in groot-Amsterdam is dat niet alle prikken zijn meegeteld. De cijfers betreffen alleen de vaccinaties die door de GGD zijn gezet. In werkelijkheid ligt de vaccinatiegraad enkele procenten hoger, omdat in zorginstellingen, ziekenhuizen en huisartsenpraktijken ook is geprikt.

Ook in andere steden

Amsterdam is niet uniek in de achterblijvende vaccinatiegraad. Het is ook zichtbaar in steden als Rotterdam, Den Haag en Utrecht.

Vooral in wijken met een lager inkomen en opleidingsniveau blijft de vaccinatiegraad achter. Vaak gaat dat gepaard met een bevolking met een migratieachtergrond, zoals Turks, Marokkaans, Surinaams of Ghanees. De stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost – 46 procent volledig gevaccineerd – blijven bijvoorbeeld fors achter bij Zuid en Centrum, waar dat percentage 64 procent is. Daarmee zijn Zuid en Centrum bijna gelijk aan Amstelveen en Ouder-Amstel.

Misleidende filmpjes

De achterstand baart Amsterdamse raadsleden al langer zorgen. Ook tijdens het huidige reces lieten de VVD, D66, GroenLinks en het CDA van zich horen. Vorige week schreven ze dat de gemeente en GGD ‘alles op alles’ moeten blijven zetten om de vaccinatiegraad te verhogen. Bij de eerstvolgende commissievergadering (2 september) willen ze het onderwerp opnieuw bespreken met wethouder Simone Kukenheim (D66, zorg). Onderbreken van het reces vonden ze niet nodig.

“Mensen die zich niet willen laten vaccineren, laten zich vaak leiden door desinformatie,” zegt revalidatiearts en duoraadslid Bowine Michel, die namens het CDA over zorg gaat. “Er circuleren bijvoorbeeld misleidende filmpjes via WhatsApp, in de taal van het oorspronkelijke land van herkomst. Het is doorgaans geen doelgroep die de site van het RIVM bezoekt.”

Het is heel moeilijk om die informatiebehoefte te wijzigen of ertussen te komen, beseft Michel. “Vaccineren is een eigen keuze, maar die moet gebaseerd zijn op juiste informatie. Dat is voor iedereen van belang, en zeker voor mensen in wijken met een lagere sociaal-economische status. Ze hebben doorgaans een slechtere basisgezondheid en dus een grotere kans op ernstige covid.”

Via de GGD probeert Amsterdam de vaccinatiegraad op te krikken. Onder meer met voorlichting op scholen en religieuze bijeenkomsten en de inzet van mobiele prikteams, waar je zonder afspraak gevaccineerd kunt worden.

Witte doktersjassen

In samenwerking met de GGD gaan artsen van het OLVG met hun witte doktersjas de wijken in om voorlichting te geven. Onder hen ook Steven van de Vijver, die op een recente zaterdagmiddag op Plein ’40-’45 in Nieuw-West sprak met buurtbewoners.

Hij merkte dat mensen bedenkingen hebben bij de snelle ontwikkeling van vaccins, de langetermijneffecten en de studies naar de effectiviteit. Ook sprak hij aanhangers van complottheorieën.

“Het is niet makkelijk om weigeraars te overtuigen,” zegt Van de Vijver. “Mensen komen met voorbeelden uit hun persoonlijke levenssfeer waarin een bekende ondanks volledige vaccinatie toch besmet raakte, terwijl ze zelf ongevaccineerd en onbesmet zijn. Dat kan, maar statistisch is de kans veel groter om besmet te raken zonder vaccinatie.”

Mogelijk krikt de hulp van het OLVG de vaccinatiegraad iets op, maar dat is niet gemeten, zegt Van de Vijver. Een Rotterdamse initiatief, www.gezondheidskloof.nl, gebruikt korte YouTube-filmpjes waarin bijvoorbeeld een Nederlandse arts met een migratieachtergrond in het Arabisch voorlichting geeft.

Tickets voor een wedstrijd

In de Verenigde Staten worden weigeraars verleid met 100 dollar (85 euro) of tickets voor een sportwedstrijd. Michel (CDA) en Van de Vijver (OLVG) zien daar niets in. “Mensen laten zich dan vaccineren om een onjuiste reden,” zegt Van de Vijver. “Je moet het doen om jezelf, je naasten en de maatschappij te beschermen, niet vanwege een financiële beloning.”

Het is de vraag wat de gemeente en de GGD nog meer kunnen doen om de vaccinatiegraad te verhogen. “Misschien moet de gemeente een prijsvraag uitschrijven voor het beste overtuigende filmpje,” zegt Michel. “Amsterdammers kunnen daarop stemmen, waardoor de filmpjes ook bekeken worden. De informatie moet medisch wel juist zijn, natuurlijk.”