Onbegrip en woede om plan van onbevoegden voor de klas: ‘Dit is het laatste dat we moeten willen’

Woedend is Thijs Roovers, dagelijks bestuurder van de Algemene Onderwijsbond (AOB), als hij hoort dat Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs ‘op eigen houtje’ bepalen te stoppen met het reguliere onderwijsmodel.

“Het kan echt niet. Dit is een voorbeeld van hoe onderwijsbestuurders denken dat ze het zelf beter weten, zonder in gesprek te gaan met de mensen die het moeten doen. We zitten in een situatie waarin we onze onderwijzers moeten koesteren. Wat er nu gebeurt, is ontzettend top-down. De bestuurders vertellen wel even hoe we het gaan doen, terwijl er niet is overlegd. Het gevolg: we trekken geen nieuwe mensen meer aan en de leerkrachten die er zijn, jagen deze bestuurders nu het vak uit.”

Schandalig

Volgens schoolbestuurders Harry Dobbelaar (Zonova), Marton de Pinth (Innoord) en Theo Hooghiemstra (AWBR), die namens de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs (BBO) het woord voeren, is het vanwege het aanhoudende lerarentekort niet langer haalbaar elke klas van een bevoegde leerkracht te voorzien. Zij stappen daarom af van ‘klassiek onderwijs’ en gaan over op ‘nieuw onderwijs’, waarin leerlingen les krijgen van wisselende professionals, zoals kunstenaars, accountants en musici, en de bevoegde leerkracht een coördinerende rol krijgt.

“Het is schandalig,” vindt Roovers die in contact staat met bezorgde docenten. “We hebben voor de kerstvakantie nog een werkagenda gemaakt. Er staat in wat we doen om de onderwijskwaliteit te waarborgen. De handdoek in de ring gooien op het gebied van bevoegde leraren, staat daar niet in.”

Roovers benadrukt dat het hier over leerlingen én onderwijzers gaat over wie besturen zonder overleg een besluit nemen. “Het is bestuurdertje spelen, geldingsdrang van mensen die de macht hebben. Dit moet niet kunnen.” De AOB vindt dat kinderen bevoegde leerkrachten nodig hebben en dát het uitgangspunt moet zijn waar iedereen zich voor zou moeten inzetten. Ook de PO-raad, die de belangen behartigt van schoolorganisaties in het basisonderwijs, is die mening toegedaan.

Extra strijdvaardige wethouder

Ook met wethouder Marjolein Moorman (Onderwijs) is niet overlegd. Zij wil absoluut niet dat het onderwijs deze weg inslaat. “Goede leerkrachten voor de klas is de manier om te zorgen dat alle kinderen goed onderwijs krijgen en dat er geen ongelijkheid ontstaat. Aan de basis – een goede, gekwalificeerde leraar voor elk kind – mag je nooit tornen. Ik vind het jammer dat ze niet met mij hebben overlegd. Ik ben ook benieuwd hoe de minister hierop reageert. Dit moeten we niet willen. Ook richting leerkrachten niet. Zij werken zich een slag in de rondte om kinderen van goed onderwijs te voorzien. Dat kun je niet zomaar aan een ander uitbesteden.”

Moorman vindt dat er geïnvesteerd moet blijven worden in opleiden van leraren, dat leraren ondersteund moeten worden en niet weggedrukt, zoals de schoolbesturen nu doen. De gemeente investeerde in 2020 al eens 23 miljoen euro, wat het tekort niet oploste. Moorman: “Als we dat niet hadden gedaan, was het probleem nóg groter.”

“Ik snap dat je met z’n allen nadenkt over hoe we in deze enorme rotsituatie met een serieus lerarentekort er het beste van maken. De noodplannen zijn er tijdelijk, dat heb ik altijd gezegd. Het is begrijpelijk dat we zoeken naar creatieve tijdelijke oplossingen, maar het allerlaatste wat we moeten willen, is ons erbij neerleggen dat we dat tekort hebben en ons daarnaar schikken. Schoolbesturen hebben hier juist een rol in. Zij moeten zorgen voor goede arbeidsvoorwaarden en dat de sterkste schoolleiders de scholen leiden die het het moeilijkst hebben. We moeten samen strijden voor goed onderwijs en door deze ontwikkeling ben ik extra strijdvaardig.”

Meer speciaal onderwijs

Amsterdam heeft in het basisonderwijs 463 fte aan vacatures. De stap van de schoolbestuurders is opmerkelijk, aangezien er eerder al expliciet is gesproken over de waarde van bevoegde leerkrachten voor de klas en de gevolgen als anderen het overnemen.

De leerprestaties van kinderen zitten in een neerwaartse spiraal en het aantal aanvragen voor speciaal onderwijs groeit explosief, mede doordat er minder bevoegde en minder bekwame leraren voor de klas staan. “Als een minder bekwame leraar niet kan omgaan met kinderen die in andere tempo’s leren, classificeert die hen eerder als kinderen die op het speciaal onderwijs thuishoren,” zei Joost van Caam, directeur van het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Amsterdam Diemen, eerder in deze krant.

Socioloog Thijs Bol, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar de relatie tussen onderwijs, arbeidsmarkt en kansenongelijkheid, zei eerder: “Op school leggen we de basis voor het ­leven van kinderen. Het beroep van leraar is een vak.”

“Leerkrachten leren hoe ze moeten onderwijzen en hoe ze met kinderen moeten omgaan. Dat weegt niet op tegen een ‘externe professional’. Probeer je eens voor te stellen dat we bij ­andere onderbezette beroepen, die belangrijke ingrepen doen in je leven, ook even iemand anders inhuren. Alsof je bij je huisarts genoegen zou nemen met minder. Dat zouden we bespottelijk vinden.”