OM: gebruik van term bersiap in Rijksmuseum-tentoonstelling niet strafbaar
De term ‘bersiap’ (sta paraat), gebruikt in de tentoonstelling Revolusi!, Indonesië onafhankelijk in het Rijksmuseum, is niet strafbaar volgens het Openbaar Ministerie. Tegen het gebruik van de term is twee keer aangifte gedaan, maar beide aangiftes zijn door het OM geseponeerd.
Het gebruik van het woord valt volgens het OM onder de vrijheid van meningsuiting en is daarom niet strafbaar.
De Federatie Indische Nederlanders (FIN) en het Komite Utang Kehormatan Belanda (Stichting Comité Nederlandse Ereschulden) deden vorige maand aangifte van discriminatie en groepsbelediging. De aangiftes waren gericht tegen het Rijksmuseum, museumdirecteur Taco Dibbits, curator Harm Stevens en historicus en gastcurator Bonnie Triyana.
De term bersiap werd als strijdkreet gebruikt door Indonesische vrijheidsstrijders tijdens de periode na de Japanse bezetting van het toenmalige Nederlands-Indië. Volgens de organisaties is de term racistisch en stigmatiserend omdat deze suggereert dat ‘vrijheidsstrijders tegen de Nederlandse bezetting’ in 1945 eenzijdig de wapens zouden hebben opgenomen en hen ten onrechte etnisch profileert.
Gastcurator Bonnie Triyana had eerder in NRC Handelsblad gezegd dat het Rijksmuseum de term ‘bersiap’ niet zou gebruiken vanwege de racistische ondertoon, maar het museum kwam daar later op terug. Directeur Dibbits zei daarover tegen Het Parool: “Wij leggen de term bersiap uit en voorzien hem van historische context.”
Gevoelige zaak
Volgens het OM is het gebruiken van de term niet strafbaar. “Het begrip bevat naar oordeel van het OM geen negatieve conclusies over Indonesiërs als groep wegens hun ras. De term duidt wel historische gebeurtenissen aan. Daarnaast is de uitlating gedaan in het kader van een maatschappelijk debat.” Het OM schrijft in de sepotbrieven aan de aangevers: “Het strafproces is niet bedoeld voor het beslechten van een debat over historische gebeurtenissen.”
FIN liet direct op de sepotbeslissing van het OM weten via het gerechtshof alsnog vervolging te willen afdwingen. “Volgens FIN is een rechterlijke uitspraak echt onontbeerlijk in deze uiterst gevoelige zaak, die de rechtsorde schokte en maatschappelijk voor grote beroering zorgde.”
De tentoonstelling Revolusi! Indonesië onafhankelijk wordt op 11 februari in het Rijksmuseum geopend.
