Is het duurzaam om Romeins afval in Amsterdam te verbranden? En is het nieuw dat AEB buitenlands afval verwerkt?

Huisvuil uit Rome komt per trein met 900 ton per week terecht in de Amsterdamse afvalovens van AEB. Het klinkt als verre van duurzaam, maar toch brengt Rome het als een milieumaatregel.

1. Is dat veel, 900 ton huisvuil per week?

Het klinkt als veel en dat is het natuurlijk ook. Rome stuurt per trein 900 ton huisvuil per week naar het Amsterdamse afvalenergiebedrijf AEB en dat wordt volgens de afspraken met Rome op den duur opgevoerd naar 1800 ton per week. In dat geval gaat volgens AEB elke week een tweede huisvuiltrein rijden tussen Amsterdam en Rome. Aan de andere kant: AEB kan 1,4 miljoen ton afval per jaar verbranden. Dan gaat het dus om 3 tot 6 procent van de totale verbrandingscapaciteit.

2. Is het nieuw dat AEB buitenlands afval verwerkt?

Nee, allesbehalve. AEB verwerkt al ruim tien jaar afval uit het buitenland. Het ging in het verleden vooral om Brits huisvuil, maar ook om afval uit België, IJsland en Frankrijk. In veel landen eindigt huisvuil nog op stortplaatsen waar grote hoeveelheden van het broeikasgas methaan vrijkomen. Dan heeft het de voorkeur om afval te verbranden en in Nederland hebben we een overcapaciteit aan afvalverbranders. Door de ligging aan het water in de Amsterdamse haven is AEB bij uitstek geschikt voor het importeren van afval.

Het percentage buitenlands afval is volgens AEB al jaren stabiel op ongeveer 30 procent. Dat percentage is zelfs nog een stuk hoger dan in het verleden. Dat is opmerkelijk omdat Nederland in 2019 met een importbelasting voor huisvuil op weg naar afvalverbranders kwam. Dat was een milieumaatregel als onderdeel van de plannen om de door Urgenda bij de rechter afgedwongen klimaatdoelen te halen. Ondanks een felle lobby van de afvalbranche bleef de importheffing in stand en die zullen de Italianen dus ook moeten betalen.

3. AEB kwam in 2019 in grote financiële problemen. Komt de Italiaanse klant als geroepen?

AEB moest in de zomer van 2019 worden gered door een miljoeneninjectie van de gemeente Amsterdam, de enige aandeelhouder. Onderdeel van de problemen waar AEB in terechtkwam was de overcapaciteit aan afvalverbranding in Nederland. Dat drukte de prijs die AEB kon vragen, maar dat was bepaald niet de enige reden. Intussen is AEB al geruime tijd in rustig vaarwater terechtgekomen. En zo’n grote klant is Rome dus ook weer niet.

4. Hoe duurzaam is dit nou helemaal?

Transport per spoor bleek uit onderzoek in opdracht van AEB duurzamer dan vervoer met vrachtwagens. Per schip om het Iberisch schiereiland heen bleek praktisch lastiger. Uiteraard zou het vele malen beter zijn als Italië zijn eigen afval zou verwerken. Rome heeft plannen voor een eigen afvalverbrander die net als in Amsterdam elektriciteit opwekt, maar dat gaat nog minstens drie jaar duren. Nu wordt in Italië nog ongeveer 20 procent van het afval gestort, waarbij dus methaan vrijkomt.

AEB heeft de milieu-impact laten onderzoeken door onderzoeksbureau CE Delft. Dat concludeerde inderdaad dat de impact op het klimaat van het storten van Italiaans afval groter is dan wanneer het afval in Amsterdam wordt verbrand, zelfs als het per vrachtwagen zou komen. Recycling zou uiteraard nog beter zijn, schreef CE Delft, dat nog wel adviseerde om de schoonste vorm van transport te kiezen. AEB kan de impact verder verlagen door zijn afvalscheidingsinstallatie los te laten op het Romeinse afval zodat de kunststoffen worden gerecycled, maar heeft die capaciteit nodig voor zijn andere klanten.

5. Hoe staat het eigenlijk met de overname van AEB?

De gemeente Amsterdam sloot eind 2021 een overeenkomst met de Chinees-Rotterdamse afvalverwerker AVR over de verkoop van AEB. AVR heeft 450 miljoen euro over voor AEB, maar de overname stuitte vorig jaar op bezwaren van kartelwaakhond ACM. Die doet extra onderzoek, omdat na een eerste inventarisatie werd gevreesd voor het wegvallen van concurrentie op de markt voor huishoudelijk afval, bedrijfsafval en licht verontreinigd afval, waardoor hogere prijzen dreigen voor klanten van AEB en AVR. De afvalbedrijven wachten nog steeds op de uitkomsten van dit ACM-onderzoek.