Heel Amsterdam aardgasvrij krijgen kost 14 miljard euro

De gemeente Amsterdam wil tien jaar eerder dan de rest van het land van het aardgas af en nu al wordt duidelijk dat dit financieel een beproeving wordt. Tegenover de miljardeninvesteringen staan immense besparingen door betere isolatie en duurzame, energiezuinige verwarming, maar de kosten en de investeringen worden bij lange na niet goedgemaakt door de opbrengsten.

Dat blijkt uit de jongste inschatting van de financiële gevolgen van het plan om heel Amsterdam aardgasvrij te maken. De sommen zijn eerder dit jaar gemaakt in het kader van de City Deal, het samenwerkingsverband van de gemeente met onder meer de woningcorporaties en energiebedrijven om de stad van het gas te halen.

Warmtenet

Minstens 60 procent van de woningen in de stad krijgt straks een aansluiting op het warmtenet. Volgens de schatting is daar tot 2060 10 miljard euro voor nodig. Nog eens ruim 10 miljard gaat zitten in verzwaring van het elektriciteitsnet, nodig voor de warmtepompen waarmee 20 tot 30 procent van de woningen op den duur warmte opwekken uit restwarmte en groene stroom. Alle extra isolatie zou 8,5 miljard vergen. De warmtepompen zelf ruim 5 miljard.

Deze extra kosten en investeringen worden deels gecompenseerd doordat de energielasten lager uitvallen. Maar als de kosten en de opbrengsten tegenover elkaar worden gezet, blijven alle Amsterdammers samen met een gat van 14 miljard euro zitten. Ter vergelijking: de gemeente heeft een jaarbegroting van 6 miljard en woningcorporatie Ymere steekt per jaar een kwart miljard in onderhoud en renovatie.

Het grootste tekort, 8,9 miljard, zit nog bij de vastgoedeigenaars, met daarbij ook de woningcorporaties en andere grote verhuurders. Warmteleveranciers, zoals de energiebedrijven die de warmtenetten exploiteren, komen volgens de sommen ook niet uit de kosten. Daar zit nog een gat van 5,4 miljard, ook al omdat ze, net als de grote verhuurders, bij hun investeringen een aanzienlijk jaarlijks rendement verlangen.

Als oppositiepartij in de gemeenteraad waarschuwt Forum voor Democratie al jaren voor hoge kosten van klimaatbeleid. “Het stads­bestuur zegt wel dat de lage en de middeninkomens niet meer gaan betalen, maar ik heb nog altijd geen plan gezien waarin dat geregeld wordt,” zegt FvD-raadslid Kevin Kreuger.

Combineren met renovaties

Voor het stadsbestuur komt het miljardentekort niet als een verrassing, zegt een woordvoerder van wethouder Marieke van Doorninck (Klimaat). De energietransitie behelst immers een metamorfose van de stad. Bij de berekeningen is expres uitgegaan van hoge kosten. Als de stad erin slaagt de aanleg van warmte- en elektriciteitsnetten te combineren met renovaties van buurten, die dan meteen moderne isolatie krijgen, kunnen de kosten omlaag en worden de finan­ciële risico’s kleiner. De rekenmeesters houden het zelfs voor mogelijk dat het tekort halveert tot zo’n 7 miljard euro.

Hogere gasprijs

Vanuit het stadhuis wordt betwist dat Amsterdammers door het klimaatbeleid op kosten worden gejaagd. Voor huiseigenaren zijn er subsidies. “In veel gevallen geldt ook dat een aardgasvrij huis meer waard is.”

De sommen hebben als uitgangspunt dat huurders en consumenten er niet op achteruitgaan. Huurders hoeven immers niet zelf te investeren en consumenten worden beschermd door consumentenwetgeving. Zo mogen ze straks gemiddeld niet meer betalen voor bijvoorbeeld het warmtenet dan ze nu kwijt zijn aan aardgas. Hoe dat in de praktijk uitpakt, moet nog blijken.

Voor een structurele oplossing kijkt Amsterdam naar politiek Den Haag. Die kan het financieel een stuk aantrekkelijker maken om de stad aardgasvrij te maken door investeringen in innovaties te stimuleren of de gasprijs te verhogen. De woordvoerder van Van Doorninck: “Onder de voorwaarde dat mensen met een kleine beurs worden gecompenseerd, juichen we een hogere gasprijs ook toe.”