Grote financiële problemen voor gemeente Amsterdam door coronacrisis

De maatregelen die zijn genomen om verspreiding van het coronavirus in te dammen, treffen burgers, bedrijven en het rijk, maar ook de ­gemeente. Aan de ene kant loopt Amsterdam veel inkomsten mis, zoals toeristenbelasting en parkeergelden, en aan de andere kant lopen de uitgaven op, zoals voor bijstandsuit­keringen.

Op verzoek van Het Parool heeft een panel van vijf deskundigen zich verdiept in de Amsterdamse begroting voor 2020. Uit het gemiddelde van hun inschattingen komt naar voren dat de gemeente 281,5 miljoen euro inkomsten zal mislopen dit jaar. Het grootste gat ontstaat bij de toeristenbelasting, die naar verwachting 125 miljoen euro minder zal opleveren nu bezoekers wegblijven. Ook de parkeer­inkomsten (min 70 miljoen euro) en de te verwachten dividenden van bedrijven waarvan Amsterdam aandeelhouder is, zoals Schiphol en de RAI, zullen veel kleiner uitvallen.

Serieus geld

“Het grootste deel van de congressen is afgelast, en die gasten slapen in de duurdere hotels, die het grootste aandeel hebben in de toeristen­belasting,” zegt oud-wethouder Eric van der Burg. Hij verwacht dat het wel een paar jaar kan duren totdat het toerisme weer is aangetrokken.

De schade zal zich niet beperken tot een gat van ruim 280 miljoen euro, doordat ook uitgaven toenemen. Door de economische malaise zullen meer Amsterdammers een bijstands­uitkering aanvragen. In de eerste weken van de coronacrisis is het aantal aanvragen voor een uitkering verdrievoudigd. Dit kan tientallen miljoenen aan onvoorziene kosten opleveren.

Ook een noodplan om culturele instellingen overeind te houden, mogelijk door het kwijtschelden van de huur van panden die gemeentebezit zijn, zal miljoenen euro’s kosten.

Financieel wethouder Victor Everhardt wil nog niet ingaan op de omvang van het bedrag, omdat de stad nog midden in de ‘gezondheidscrisis’ zit, maar hij erkent dat zeer zwaar weer op komst is. “We hebben extra kosten, maar ook minder inkomsten. Het gaat dus om serieus geld, echt een groot bedrag.”

Bijkomend probleem is dat gemeenten niet in de min mogen eindigen. “Het rijk kan de schulden laten oplopen, maar onze balans moet op nul uitkomen, anders krijgen we te maken met de toezichthouder, de provincie Noord-Holland.”

‘Geen heilige huisjes’

Om de problemen dit jaar op te lossen moet Amsterdam een greep doen uit het zogeheten weerstandsvermogen, stellen diverse deskundigen. In dat potje zit ongeveer 300 miljoen euro, bestemd voor moeilijke tijden. Everhardt waarschuwt dat deze reserve ook weer moet worden bijgevuld uit de gemeentelijke middelen; dat heeft gevolgen voor 2021 en de daaropvolgende jaren. De Vereniging Nederlandse Gemeenten en het rijk zitten met elkaar om de tafel om financiële afspraken te maken.

Ingrepen in Amsterdam lijken niettemin onontkoombaar. Dat kan ten koste gaan van het coalitieakkoord dat GroenLinks, D66, PvdA en SP in 2018 sloten. De torenhoge ambities – op het gebied van onderwijs, sport, maatschappelijke opvang en armoede­regelingen – kunnen waarschijnlijk in de ijskast. “Alles is bespreekbaar, er zijn geen heilige huisjes,” zegt Everhardt.

Lees ook: De begroting kan de prullenbak in