Eloïse (18) werd door Rob Oudkerk stiekem op een middelbare school in Amsterdam geplaatst: ‘We mochten er niet over praten’

Eloïse Macdonald (18) is een van de elf uitgelote kinderen die zes jaar geleden ‘stiekem’ op een middelbare school in Amsterdam werden geplaatst. Ze vertelt met haar vader over de ‘turbulente tijd’ rondom de stiekeme plaatsing. ‘Ze zeiden: niet juichen dat jullie gewonnen hebben.’

Ze speelt harp, houdt van films en tekenen, spreekt graag met vriendinnen af om ‘gewoon te praten’ en af en toe frappuccino bij Starbucks of falafel bij Maoz te halen én ze doet dit jaar eindexamen gymnasium aan het Vossius.

“Voor Grieks sta ik nu afgerond een tien en voor Latijn een negen. Verder is alles een acht of hoger, alleen aardrijkskunde een zeven, daar ben ik niet zo goed in.”

Achteraf gezien is het uitzonderlijk dat de 18-jarige op een gymnasium in Amsterdam terecht is gekomen. Elk jaar wordt er geloot om de plekken op middelbare scholen. Toen ook al. Eloïse Macdonald zette op haar keuzelijst het Ignatius Gymnasium op nummer één, het Vossius op twee en verder stonden er nog meer categorale gymnasia op.

Ze werd uitgeloot. Écht uitgeloot. Destijds was er geen plaatsingsgarantie bij de Centrale loting en matching. Het kon zijn dat kinderen die een volledige top-12 hadden ingevuld, geen school uit hun lijst toegewezen kregen. De enige optie om naar een gymnasium te gaan, was in Velsen.

“Dan moest ik elke dag anderhalf uur reizen. Dat wilde ik niet, maar ik had geen keuze. Om eerlijk te zeggen weet ik niet hoe mijn ouders het uiteindelijk geregeld hebben. Er was een rechtszaak en daarna hoorde ik dat ik naar het Vossius mocht.”

De dobbelsteen bepaalt

Haar vader, Ian Macdonald (56), herinnert zich die periode nog wél goed: “Het begon leuk. We gingen samen met haar naar open dagen door heel de stad. We bezochten wel vijftien scholen. Het was voor haar belangrijk dat het een gymnasium zou zijn, omdat ze graag iets met klassieke talen wilde doen. Dat wist Eloïse toen al.”

Als zijn dochter in Amsterdam bij geen enkel gymnasium terecht kan, willen de ouders dat niet zomaar accepteren. “Iets ondernemen tegen zo’n starre organisatie als het Osvo zagen we niet zitten, eerlijk gezegd.” Het Osvo is de koepel van Amsterdamse schoolbesturen en verantwoordelijk voor de Centrale loting en matching.

“We deden het toch. Kijk, als iemand míj benadeelt, kan ik daar nog mee leven, maar als iemand aan je kind komt, voel je een brandende motivatie van binnen. Ik kon het ook niet aan Eloïse uitleggen.

We hebben vier kinderen en we zeggen altijd: doe je best. Als je dat doet, wordt dat beloond. Ineens moest ik dat verhaal veranderen, omdat we met een dobbelsteen het lot van kinderen bepalen.

Andere ouders zeiden dat we haar moesten leren met teleurstellingen om te gaan en dat we de uitloting moesten zien als een levensles. Maar ik vind het minstens zo belangrijk om aan je kind te laten zien dat je in een rechtsstaat woont en als je onrecht is aangedaan je af en toe je gelijk kan halen. Dus hebben we de poging gewaagd.”

Verloren rechtszaak

Het lukt door ‘mond-tot-mond-reclame’ en de hulp van de Stichting Vrije Schoolkeuze Amsterdam (VSA) veertien ouders van de andere zestien kinderen te achterhalen die zijn uitgeloot. Ze zoeken media-aandacht en twitteren erop los. “We hebben het Osvo het vuur aan de schenen gelegd, ja.” Met twaalf andere ouders nemen ze een advocaat in de arm.

“Nog een verhaal dat niet klopt,” zegt de vader. “Er werd van allerlei kanten geroepen dat alleen vermogende ouders een rechtszaak kunnen aanspannen. Zo zat het niet. Wij konden het betalen, maar de advocaat zou alle ouders helpen. Wie niet of minder kon betalen, kon ook meedoen.”

Die advocaat is Esther Sprenkeling, die in 2015 zelf naar de rechter stapte na de teleurstellende loting voor haar dochter. Uiteindelijk stappen de ouders van twaalf van de zestien achtstegroepers die op geen enkele school werden geplaatst naar de rechter. Ze verliezen.

Nog voor ze zich erop kunnen instellen dat hun dochter straks elke dag, zes jaar lang, naar Velsen moet reizen, zoekt de advocaat van het Osvo de advocaat van de ouders op.

“Het kwam heel onverwachts. We stonden nog in de rechtbank toen ons werd verteld dat ze toch op zoek zouden gaan naar een geschikte school.”

Zwijgen

Het verzoek was vriendelijk, doch dwingend, volgens de vader: “We mochten er met niemand over praten. Ze zeiden: we gaan jullie kinderen plaatsen, maar niet juichen dat jullie gewonnen hebben en stap niet naar de pers, anders wordt het aanbod ingetrokken.”

Twee dagen later werden we gebeld en moesten we op gesprek komen. Rob Oudkerk – destijds voorzitter van Osvo – en een schooldirecteur die namens Osvo verantwoordelijk was voor de loting, waren aanwezig. We kregen het Vossius Gymnasium aangeboden. Onze missie was geslaagd.”

EloÏse: Ik weet nog dat ik dacht: huh? Want eerst was ik de enige van de klas die niet op een plek uit haar top-12 kon gaan en ineens mocht ik naar het Vossius. “Maar ik was vooral blij.”

Als Het Parool een half jaar later onthult dat Oudkerk uitgelote kinderen stiekem op een van hun favoriete scholen heeft geplaatst, komen er van verschillende kanten negatieve emoties op. Zelfs de verantwoordelijk wethouder sprak zich erover uit. Die vond het ‘niet kunnen’. Een van de ouders besloot niet op het aanbod in te gaan.

De vader weet nog hoe er over ‘de groep ouders’ werd gesproken. “Alleen ouders met geld zouden zo’n zaak kunnen aanspannen. We zouden met onze vuist op tafel hebben geslagen en onze kinderen pushen om per se naar een eliteschool te willen. Zo zat het helemaal niet.”

“Onze dochter móét niets van ons. Mijn vrouw Sarah en ik hebben vier kinderen, allemaal volgen ze hun eigen weg. De een zit op het Geert Groote College en de andere twee nog op de basisschool. Eloïse wist al in groep 8 dat ze klassieke talen interessant vond en daar iets mee wilde doen. Natuurlijk gaan we dan als ouder strijden om een gymnasium in Amsterdam. Anders had ze naar Velsen gemoeten of had ze naar het vwo gemoeten en kon ze nu niet studeren wat ze wil.”

Macdonald – programmeur van beroep – is behalve uitgesproken trots ook verbaasd over de periode. “Zoveel tijd, passie en vuur en tegen het systeem, ik verbaas me een beetje over hoe ik te werk ben gegaan toen. Maar het is vechten voor je kind, dat doe je als ouder.”

Een tafel erbij zetten

Ook Rob Oudkerk kijkt terug op die tijd als een ‘heftige periode’. Hij zei eerder in Het Parool dat hij dacht ‘het wel even te regelen voor die kinderen’. “Ik heb schooldirecteuren en bestuurders gebeld met de vraag of ze er niet nog een tafel bij konden zetten. Zodra dat bekend werd, kreeg ik van alle kanten verwensingen naar mijn hoofd. Ik ben Joods en daar zaten ook verschrikkelijke anti-Joodse verwensingen bij.”

Of Oudkerk en de vader na die ‘turbulente’ periode, zoals hij dat zelf noemt nog contact hebben gehad? “Eén keer”, zegt de vader. “Toen Eloïse in haar eerste jaar alleen maar achten en negens haalde, heb ik Oudkerk gemaild met een foto van haar cijferlijst en de tekst: ‘Zie je wel.’ Hij kon het waarderen. “Ik heb je mailtje gehad, leuk,” zei hij toen ik hem later tegenkwam.

Eloïse hoort over twee weken, op 14 juni, of ze is geslaagd. Daarna wil ze naar Schotland om klassieke talen te studeren. “Ik ga naar de University of St Andrews. Daar zijn verschillende combinaties mogelijk. Ik kan daar bijvoorbeeld een dubbele bachelor doen; klassieke talen en iets met film of kunst. Dat lijkt me heel gaaf.”

Over de auteur: Raounak Khaddari schrijft voor Het Parool over onderwijs, jongeren en jongvolwassenen. In haar serie Nieuwe Lichting onderzoekt ze uitdagingen en trends waar twintigers en dertigers in de stad mee te maken krijgen.