Diamantair Edward Asscher: ‘Ik verzet mij tegen rechts-populisme en discriminatie’

Oud-Zuid

“Ik ben geboren in de Memlingstraat. We waren met vier kinderen en gingen allemaal naar de Openluchtschool en daarna naar Het Amsterdams Lyceum. Het was ontzettend leuk om in de stad groot te worden, maar mijn familie was zwaar getroffen door de oorlog. Mijn ouders en mijn zuster kwamen terug uit het concentratiekamp, mijn oudste broer had ondergedoken gezeten. En ja: mijn grootvader was voorzitter van de Joodse Raad geweest. Ik heb gezien hoe mijn familie daar na de oorlog onder geleden heeft. Ik dacht: dat zal mij niet overkomen. Ik heb er altijd afstand van weten te houden, al heb ik mijn Joodse roots nooit verloochend. Ik ben niet religieus, maar ik vind dat je de cultuur en geschiedenis door moet geven aan de volgende generatie.”

Royal Asscher Cut

“Een vierkante steen met vrij grote hoeken, een dikke bovenkant en zestien extra facetten. Hij heeft meer schittering dan andere diamanten, ook door de graden die hij maakt. De emotie die dat bij de klant teweegbrengt, dat noemen we het woweffect.”

“In 1999 liep ik op een congres in Amerika met driehonderd juweliers. Geen idee wat ik daar deed, maar steeds werd mij gevraagd: bent u de Asscher van de Asscher Cut? Ons eerste patent, het allereerste in de diamantindustrie, was van 1902, maar dat was verlopen. Iedereen noemde in die tijd een vierkante steen een Asscher Cut. Ik zei tegen mijn broer Joop: we moeten iets nieuws maken. Twee jaar zijn we bezig geweest. Op basis van onze specificaties heeft de slijper zes stenen gemaakt. Daar ben ik de wereld mee rond geweest, van New York tot Japan. Allemaal wezen ze dezelfde steen aan als de mooiste. Dat werd de Royal Asscher Cut.”

Synthetische diamant

“Minder mooi? Dat hebt u mij nooit horen zeggen. Even de feiten: synthetische diamant is echte diamant. Het heeft dezelfde fysieke en chemische eigenschappen als natuurlijke diamant. Alleen: ze komen uit de fabriek. Een gruwel? Zo moet u dat niet zien. Het is een ander product. Het is ook diamant, maar goedkoper en door de voortschrijdende techniek wordt het nog goedkoper. Het is een beetje een race to the bottom. Ik heb nog nooit een synthetische ­Royal Asscher Cut gezien. En die zal ik ook nooit zien. Waarom niet? Omdat wij in natuurlijke diamanten geloven.”

Cullinan

“De grootste diamant die ooit is gevonden, in Zuid-Afrika. Dat is geen steen, dat is geschiedenis. Hij is door de Zuid-Afrikaanse regering ­geschonken aan de Britse koning als teken van verzoening na de Boerenoorlog. Mijn voorvaderen mochten hem kloven en slijpen.”

“De twee grootste zitten in de Britse kroon en scepter. Mijn vader werd uitgenodigd bij de kroning van Elizabeth om te kijken of ze wel goed zaten. Van nummer 3 en 4 is een broche gemaakt, samen toch ook nog goed voor 158 karaat. Toen Elizabeth tijdens een staatsbezoek ons gebouw bezocht, was nog maar een van de broers die de steen hadden gekloofd in leven, mijn oud-oom Louis. Hij was bijna blind. Ze heeft haar broche afgedaan en tegen hem gezegd: ‘U mag ze in uw handen houden, dat heeft u eerder gedaan.’ Een mooi verhaal hè?”

“Mijn favoriet? Roze diamanten. Die zijn vrouwelijk en romantisch.”

Gouden boek

“Een groot en dik boek met een vergulde kaft dat hier al is sinds het begin van de vorige eeuw. Alle koninklijke gasten mogen het tekenen. En soms een ambassadeur of een heel enkele keer een minister, maar niet te veel. In 1941 heeft de familie de fabel gepubliceerd dat er een inbraak was geweest en dat het boek gestolen was. Met de bokaal die we hadden gekregen voor de Cullinan is het ondergedoken. Na de oorlog dook het weer op. De eerste handtekeningen die er toen in werden gezet, waren van de Canadese en Amerikaanse generaals die Amsterdam bevrijd hadden.”

Bloeddiamant

“Officieel: conflictdiamant. In de jaren negentig van de vorige eeuw betaalden rebellenbewegingen in Angola en Sierra Leone er hun oorlogen mee. Om daar een einde aan te maken is begonnen met het Kimberley-Proces, een internationaal certificeringssysteem waarbij zich nu 81 landen hebben aangesloten. In 2000 bestond 4 procent van de wereldhandel in ruwe diamant uit bloeddiamant, nu is dat nog maar 4 promille. Mooi, maar er is nog voldoende te doen op het gebied van arbeidsomstandig­heden, milieu en mensenrechten.”

“Ik heb niet het gevoel dat ik iets goed heb te maken. Ik ben niet van de afdeling schuld­gevoel over wat zich vroeger heeft afgespeeld, hoe populair dat tegenwoordig in sommige kringen ook is. Zoals u waarschijnlijk weet, is de wereld niet perfect. Ik denk dan: als je de kans krijgt om daar iets aan te verbeteren, moet je het niet laten.”

VVD

“De beperkingen van de vrijheid in de oorlog hebben bij mij geleid tot een grote drang naar zelfstandigheid en vrijheid. Op mijn zeventiende ging ik naar Groningen om te studeren en een jaar later was ik voorzitter van de JOVD. Zoals elke partij is de VVD onderhevig aan maatschappelijke schommelingen. Of het goed is weet ik niet, maar ik ben zelf minder onder­hevig aan maatschappelijke schommelingen. Mijn liberalisme staat. Ik twijfelde of ik lid moest blijven toen de VVD in zee ging met de PVV en ik in de Eerste Kamer zat. Als we nu in zee gaan met Forum voor Democratie, is het in elk geval niet meer mijn partij. Ik verzet mij tegen rechts-populisme en discriminatie. Ik denk alleen niet dat Mark Rutte elke dag Het Parool leest om te kijken wat ik ervan vind.”

Ritueel slachten

“Dat was mijn portefeuille helemaal niet. Ik deed economische zaken in de Eerste Kamer toen de PVV en de Partij voor de Dieren erover begonnen. De VVD-fractie vond dat een verbod de Joodse en islamitische gemeenschappen ernstig zou benadelen in hun gebruiken. Nou ben ik niet religieus en eet ik ook niet koosjer, maar journalisten dachten: jij bent Joods, jij weet er wat van. Zo word je dus opeens tegen wil en dank de woordvoerder.”

Koninklijk

“Het was het laatste predicaat van koningin ­Juliana, vlak voor haar abdicatie in 1980: de ­Koninklijke Asscher Diamant Maatschappij. Omdat ze hier vaak geweest was met haar gasten, vond ze het mooi om het zelf nog te doen. Je bent er zo een jaar mee bezig. Je moet bewijzen dat je ouder bent dan honderd jaar, vooroploopt in je bedrijfstak en van onbesproken gedrag bent op fiscaal en sociaal gebied. En dan nog is het afwachten. De kroon kan altijd weigeren en beroep is niet mogelijk.”

“Ik ken de familie redelijk goed. Toen Willem-Alexander op vrijersvoeten verkeerde, dacht ik: daar moeten we iets mee. Ik heb de hele wereld afgereisd op zoek naar een oranje stuk ruwe diamant. Dat is heel schaars. Via juwelier Steltman in Den Haag heb ik de diamant aan koningin Beatrix verkocht. Daarna heb ik hem een paar jaar niet gezien. Totdat Willem-Alexander Máxima introduceerde. Hij zat er: in haar ver­lovingsring, precies zoals ik het had bedoeld. Niet tot mijn verbazing, nee. Tot mijn vreugde, hoor je dan te zeggen.”

Comité Metro Zuid

“Dat is heel lang geleden, zeg. Hartstikke leuk. Dat is helemaal goed gegaan. De gemeenteraad was bang voor de bewoners van De Pijp, dus legden ze de Noord/Zuidlijn met een grote bocht om de buurt heen, dwars door onze achtertuin. Sommige mensen vonden het een klassenstrijd tussen Zuid en De Pijp, ja, maar er zat gewoon geen enkele logica in de planning. De kortste weg tussen twee punten is een rechte lijn. En zo is het ook gegaan. De bouw duurde weliswaar wat langer, maar de reistijd is korter.”

Lodewijk

“Mijn linkse neef. Een respectabel politicus. Hij heeft het ver geschopt: vicepremier en nog wel in een kabinet met de VVD. Dat zal hij wel van zijn vader hebben geleerd, mijn broer Bram. Die was ook liberaal. Toen Lodewijk net in de Amsterdamse gemeenteraad zat hebben we nog weleens van gedachten gewisseld over hoe het werkt in de politiek, maar dat was al snel niet meer nodig. We zijn regelmatig uitgenodigd om met elkaar in debat te gaan, maar daarvan hebben we meteen gezegd: dat doen we niet. Waarom zouden we? Voor het publiek? Dat is het soort vertier dat uitsluitend bedoeld is om anderen te bedienen. Waarom zou je je daar binnen de familie aan wagen?”

Diamantbuurt

“Die is naar ons genoemd. Wij bouwden huisjes voor de slijpers in de Diamantstraat, pal voor onze deur. Het blok waar wij zitten, heet nu het Asscherkwartier. Dat is leuk, daar ben ik trots op. Wij zijn een Amsterdams familiebedrijf, we zijn alweer toe aan de zesde generatie. Ik heb drie kinderen, van wie er twee in de directie zitten. Het zit in onze poriën. Diamanten zijn geen schroeven, het is een bijzonder product. Het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat iedereen er onder goede omstandigheden een goede boterham aan verdient, van de delver tot de slijper en de goudsmid.”

Hans Brouwer

“De A’DAM Toren? Fantastisch, een prachtige aanvulling op de stad. Heel bijzonder om daar bovenin te eten. Je hebt er twee, hè: een beetje bruincaféachtige en die ronddraaiende. Ik vind ze allebei leuk. Alleen die schommel: dat is niet mijn ding. Was hij dj bij Dansen bij Jansen? Daar heeft mijn dochter nog gewerkt in de bediening toen ze studeerde.”