PlusAchtergrond
Deze vogelradar in Artis doet de inzet van vogelaars verbleken
Sinds afgelopen week wordt elke vogel die zich boven Artis beweegt, vastgelegd door een wit kastje dat bij de olifanten staat. Met deze vogelradar willen deskundigen inzicht krijgen in de biodiversiteit.
Niets ten nadele van de Nationale Tuinvogeltelling natuurlijk, die dagen eind januari waarin vogelaars – van professionals tot enthousiastelingen – zich storten op het tellen van alles wat komt langsgevlogen in de tuin. Maar de vogelradar die onlangs is geïnstalleerd in Artis doet de inzet van deze liefhebbers verbleken, in ieder geval voor wat betreft de hoeveelheid data die het oplevert: de godganse dag voedt het apparaat de computers van de vogeldeskundigen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) met informatie over zo’n beetje alles wat vleugels heeft.
Van een afstandje lijkt het een beetje alsof R2-D2, de chubby robot uit de Star Wars-films, zich heeft genesteld tussen de rotsen langs het olifantenverblijf. Een kast met een ronde bovenkant staat er maar een beetje te staan. Een vreemde eend in de bijt, fonkelend van de wittige nieuwigheid.
Als er bezoekers zouden zijn, zouden ze er waarschijnlijk langs slenteren alsof het de eerste de beste meterkast was. Nu zijn het slechts de olifanten aan de andere kant van het water die zich op geen enkele wijze bewust zijn van de technologische sprong voorwaarts die vogelonderzoekers hier bewerkstelligen.
Vogels, vleermuizen en insecten
Maar het is heel wat, wat hier gebeurt, zegt Judy Shamoun-Baranes, hoogleraar Animal Movement Ecology aan de UvA. Zij is een van de mensen die aan de basis stonden van de plaatsing van deze vogelradar op deze precieze plek. Het apparaat is onderdeel van Arise, een nationaal infrastructuurproject. “Alles wat over Artis vliegt, wordt erdoor geregistreerd. Tot op honderden meters hoog. Vogels natuurlijk, maar ook vleermuizen en zelfs insecten. Met de informatie die de radar ons levert, krijgen we veel meer inzicht in de vogeltrek, maar ook in de invloed van klimaatverandering daarop.”
Radar wordt al langer gebruikt om inzicht te krijgen in het gedrag van vogels. Bij luchthavens bijvoorbeeld worden vaak ook dergelijke apparaten geplaatst: die moeten dan voorkomen dat zich botsingen voordoen tussen vogels en vliegtuigen. En ook bij het plaatsen van windmolens wordt gebruik gemaakt van de informatie die afkomstig is van radar.
Maar hier, midden in Amsterdam, betreft het een noviteit. Shamoun-Baranes: “Artis is een soort park en daardoor een geschikte plek voor veel vogels.”
Het aantal vogels dat over of rond Artis vliegt, wordt met behulp van de moderne techniek opgeslagen in de computers. Maar ook de hoogte waarop wordt gevlogen, de snelheid, de richting waarin en zelfs de vleugelslag. “Daardoor kunnen we groepen vogels onderscheiden, zoals zangvogels, grote vogels en vogels die in groepen vliegen. Soms kunnen we zelfs vleermuizen onderscheiden.”
En je hebt er ook echt iets aan om te weten hoe het zit met die insecten, zegt Shamoun-Baranes. “Insecten zijn er steeds vroeger in het seizoen, doordat het warmer wordt. Die insecten dienen als voedsel voor de vogels die langskomen. Het heeft effect op de biodiversiteit als dergelijke patronen veranderen.”
Ook voor bezoekers
En er is nog een voordeel aan juist Artis als locatie, zegt Shamoun-Baranes. “Nu gaan de gegevens nog naar onderzoekers, maar op den duur willen we onze bevindingen ook beschikbaar maken voor de bezoekers. Op die manier brengen we de natuur nog dichter naar mensen die daarin geïnteresseerd zouden kunnen zijn.
En die Nationale Vogeltelling, is die dan nog wel nodig? Shamoun-Baranes is daarvan zeer overtuigd. “Die tellingen leveren altijd heel specifieke kennis op. Ook bijvoorbeeld van vogels die zich op de grond bevinden. De radar meet in de lucht. Daarmee praten we vooral over véél gegevens. Dit is 24 uur per dag, zeven dagen per week, 365 dagen per jaar. Ik zie de Nationale Vogeltelling als complementair.”
