Deze clip moet jongeren uit de misdaad houden: ‘Het snelle leven maakt je sneller dood’

Nieuw-West, het is net even na elf uur ’s avonds. Een dure auto remt af, achter het stuur een jongen met een bontkraag en een scooter die onheilspellend nadert. Vlak daarvoor zijn er al berichtjes over en weer gestuurd. ‘Hij is met die wijf,’ schrijft een jongetje met een donzig snorretje. ‘We zijn ready. Hij gaat slapen,’ reageert de ander. Daarna breekt de hel los. Eerst blokkeert het automatische wapen nog en vindt er een achtervolging plaats. Uiteindelijk wordt Samir, de jongen in de auto, geliquideerd. In koelen bloede afgemaakt.

Het is een korte film, maar dergelijke taferelen hebben zich de afgelopen jaren regelmatig in het echt afgespeeld in Amsterdam en daarbuiten. Drugs, afrekeningen, georganiseerde criminaliteit. Maar het is maar één kant van de medaille. Wat daarna gebeurt, laat de elf minuten durende videoclip Zweven indringend zien. Families worden geraakt, levens gaan aan gort.

Afrekening crimineel milieu

De film is een initiatief van onder meer Safoan Mokhtari, zelfbenoemd woordkunstenaar en tegelijk als gemeenteambtenaar medeverantwoordelijk voor de wapenaanpak in Zuidoost. In zijn eigen omgeving werd hij nog niet zo lang geleden geconfronteerd met een afrekening in het criminele milieu, waarna hij de track Zweven schreef waarin de vermoorde jongen vanuit het hiernamaals het verdriet ziet dat zijn familie en met name zijn moeder hebben van zijn dood.

Toen Mokhtari filmmaker Jelle Posthuma tegenkwam en hem de track liet horen, besloten zij hun krachten te bundelen en er een videoclip bij te maken die de discussie met jongeren en hun ouders zou aanwakkeren over onder andere de verheerlijking van criminaliteit onder jongeren en de zwarte werkelijkheid achter de in hun ogen ‘glamoureuze wereld van criminaliteit, drugs en snel geld’.

Mokhtari weet het gesprek met een collega na de dood van zijn kennis nog goed. “Die zei: opgeruimd staat netjes. Dat raakte mij in het hart. Op dat moment besefte ik hoe er wordt aangekeken tegen dergelijk geweld. Ik wilde laten zien dat het beeld dat veel mensen hebben van drugscriminaliteit en geweld, tekortschiet. Pijn wordt geadopteerd en vervolgens entertainment in een serie als Mocro Maffia.”

Posthuma geeft toe dat hij eigenlijk ook geen idee had van wat zich in veel achterstandswijken afspeelt. “Dat is toch vooral iets uit het buitenland, dacht ik. Hier hebben we een sociaal vangnet, hier hoeft dat allemaal niet te gebeuren. Ik kende de spectaculaire overvallen, de afrekeningen, maar dat er families schuilgaan achter krantenberichten realiseerde ik me te weinig.”

Niet stichtelijk

De clip mocht geweld en criminaliteit vooral niet verheerlijken, zeggen Mokhtari en Posthuma. Mokhtari: “Ik kom zelf uit een omgeving waarin dit de realiteit is. Ik heb geluk gehad, en kwam mensen tegen die het in mij zagen zitten. Die achterstandssfeer is gewoon heel moeilijk om aan te ontkomen. Daarom wilde ik laten zien hoe dit gaat. En hoe iemand dus aan het einde van zijn leven komt. Je gaat niet mooi dood met 2Pac op de achtergrond. Ik wilde zeggen tegen jongeren: het lijkt misschien cool, maar uiteindelijk maakt het snelle leven je sneller dood.”

Het mocht niet stichtelijk worden, zegt Posthuma. “Het moest realistisch zijn. In die zin is het een vette video geworden. Maar met zo’n scène waarin een arrestatieteam ’s nachts een woning binnenvalt en het hele gezin daarmee te maken krijgt, kun je jongeren raken, denk ik. Want dat is wat we willen: met hen in gesprek. We laten zien waar een carrière in de criminaliteit toe leidt: de gevangenis. Of de dood.”

Opvallend: de politie verleende volop medewerking aan de totstandkoming van de clip. Zoiets doet de politie zelden. Maar Liesbeth Maas, voorheen programmaleider drugs en mensenhandel bij de Landelijke Recherche en tegenwoordig politiechef in Utrecht, zegt al een tijd op zoek te zijn geweest naar nieuwe manieren om in contact te komen met jongeren. “Met deze clip hopen we binnen te kunnen komen.”

Gesprekken op scholen en in buurthuizen

Ook Maas ergert zich aan het beeld dat jongeren hebben van de criminaliteit. “Dat het geld vanzelf binnenstroomt en je met één vingerknip een mooie vrouw aan je zijde hebt. Zo is het niet. Zo’n leven is niet dope, je komt terecht in een heel lelijke wereld. Een wereld waar je nauwelijks meer uit kan komen. Die insteek sprak ons aan in de clip.”

De politie zorgde ervoor dat het script voor de videoclip er realistisch uitzag, zegt Maas. “We hebben geen inbreng gehad op de tekst of de regie. Het ging om de criminele activiteiten, het straatbeeld en het onderzoek door de recherche. Daarnaast maakten we het mogelijk dat bijvoorbeeld de forensische opsporing en een arrestatieteam aan de film konden meewerken.”

De videoclip wordt ook onderdeel van gesprekken op scholen en in buurthuizen, zegt de korpschef. “Het moet een aanzet geven tot een discussie tussen jongeren onderling en hun ouders. Ze moeten zich bewust zijn van de keuzes die ze maken.” aldus Maas. “Daar ligt een belang voor de politie, want wij sporen criminelen op, brengen ze voor de rechter, maar willen ook nieuwe aanwas voorkomen.”

De videoclip gaat in première bij RTL Boulevard en is daarna exclusief te zien op website van dat programma. Het nummer is te beluisteren op Spotify.