De toeristen zijn terug: is er dan niets met de coronaluwte gedaan?

1. Hoeveel toeristen kan Amsterdam de komende tijd verwachten?

Als we het over overnachtingen hebben, zullen dat er dit jaar tussen de 14,3 en 17,5 miljoen zijn, blijkt uit nieuwe toerismeprognoses van Onderzoek en Statistiek (O&S), het onderzoeksbureau van de gemeente Amsterdam. Daar komen nog ongeveer 17 tot 19 miljoen dagjesmensen bij, en grofweg 600.000 tot 800.000 mensen die Amsterdam per cruiseschip aandoen.

Hoeveel toeristen Amsterdam precies zullen bezoeken, hangt af van allerlei zaken. Economische ontwikkelingen, geopolitieke spanningen vanwege de oorlog in Oekraïne, en eventuele nieuwe maatregelen mocht corona weer de kop opsteken.

Na 2022 zal het toerisme behoorlijk toenemen, schetst de gemeente in verschillende scenario’s. Afhankelijk van al die onzekere factoren kunnen we in 2024 19 tot 23 miljoen toeristenovernachtingen, 24 tot 25 miljoen dagbezoeken en 800.000 tot 900.000 cruisepassagiers verwachten.

“De herfst van 2022 wordt een belangrijk moment,” zegt Jan van der Borg, hoogleraar toerisme aan de universiteiten van Leuven en Venetië. “Als het coronavirus in 2022 niet pertinent een rentree maakt, is het maximale scenario het waarschijnlijkst. Als het virus daarentegen weer tot ingrijpende reisbeperkingen zal leiden, zal het herstel zeker wat langer duren.” In dat geval verwacht Van der Borg dat schattingen aan de onderkant zullen uitvallen.

Van der Borg verwacht dat de door de Wereldtoerismeorganisatie in 2015 voorspelde verdubbeling van de internationale toeristische vraag in 2030 in alle toeristische cijfers terug te vinden zal zijn. “En niet alleen voor Amsterdam.” In 2015 – het jaar dat de drukte in Amsterdam officieel werd erkend als ‘probleem’ – bezochten 17,3 miljoen mensen de stad. Dat zou betekenen dat we in 2030 boven de 30 miljoen uitkomen.

2. Hoe was dat voor de pandemie?

In 2019 telde Amsterdam 22 miljoen toeristenovernachtingen, 24 miljoen dagbezoeken en circa 800.000 cruisepassagiers.

Kortom: de stad gaat de komende tijd razendsnel richting de situatie pre-corona.

3. Hoeveel toeristen vindt de stad ‘te veel’?

Heel simpel: meer dan 20 miljoen toeristische overnachtingen per jaar. De gemeenteraad nam vorig jaar een speciale verordening aan waarin werd afgesproken dat Amsterdam tussen de 10 en 20 miljoen overnachtingen per jaar wenselijk vindt.

Daarom is afgesproken dat er iets moet gebeuren als die aantallen in de prognoses worden benaderd. Op het moment dat het verwachte aantal overnachtingen boven de 18 miljoen per jaar uitschiet (in het lopende en de komende twee jaren), moeten concrete maatregelen worden bedacht om de 20 miljoen niet te passeren. Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van toeristenbelasting of het inperken van verhuurplatforms.

Andersom geldt die regel ook: in het geval dat de stad slechts 12 miljoen overnachtingen verwacht , moet het bestuur binnen een half jaar met plannen komen om meer toeristen te trekken.

Die verordening werd trouwens ingediend door de initiatiefnemers van een volksinitiatief genaamd Amsterdam heeft een keuze. De rust die tijdens de lockdowns in één klap over de stad neerdaalde, moest door het stadsbestuur worden aangegrepen om te werken aan de toerismeproblematiek, vond een groep Amsterdammers. Niet alleen zou er gefocust moeten worden op het weren van lowbudgettoeristen en het trekken van kwaliteitsgasten: de stad zou ook een concrete grens moeten trekken bij het aantal overnachtingen. 30.000 mensen tekenden de petitie, maar volgens Van der Borg is er ‘veel te weinig’ gedaan met de kansen die de coronaluwte bood.

4. Wat doet de gemeente wél tegen de drukte?

Een hotelstop, minder toeristische winkels, een alcoholverbod, geen kroegentochten en rondleidingen meer op de Wallen: het stadsbestuur heeft de afgelopen jaren van alles ingevoerd om de drukte tegen te gaan.

Nu het toerisme weer rap toeneemt, heeft burgemeester Halsema extra stappen genomen in het toeristische centrum. Cafés op de Nieuwmarkt en de Wallen hebben hun uitgebreide ‘coronaterras’ moeten afbreken en winkels mogen daar van donderdag tot en met zondag na vier uur ’s middags geen alcohol meer verkopen. Op de Wallen is bovendien in verschillende stegen éénrichtingsverkeer ingesteld. Er wordt zelfs gekeken of toegangspoortjes rond de Wallen een optie zijn om de drukte en overlast tegen te gaan.

Van der Borg denkt dat het allemaal geen zoden aan de dijk zal zetten. “Het alcoholverbod en het inperken van de terrassen is symptoombestrijding, en er wordt ook te veel gericht op één stukje van de overtoerismepuzzel.”

Wat hem betreft mist de stad een duidelijke visie over de rol van toerisme binnen het stedelijk beleid. “Te beginnen met een radicale herpositionering van de bestemming Amsterdam. Ook zou er in regeerakkoorden en door de burgemeester en wethouders expliciet aandacht moeten worden geschonken aan toerisme als thema, of via een portefeuille. Daarnaast moet gewerkt worden aan het reguleren van bezoekersstromen. Bijvoorbeeld via reserveringssystemen.”