De Digitale Stad van Marleen Stikker is nu Unesco-erfgoed: onlinegemeenschap is ‘mijlpaal in internetgeschiedenis’

In Memory of the World worden culturele en historische documenten en archieven opgenomen die van wereldwijd belang zijn. Op de lijst staan onder andere de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het dagboek van Anne Frank.

De Digitale Stad werd in 1994 opgericht door onder anderen internetpionier Marleen Stikker, de officieuze ‘burgemeester’ van de stad. DDS was een van de eerste onlinegemeenschappen in de wereld en had als doel het internet laagdrempelig en toegankelijk te maken voor iedereen.

Om dat te doen werd de metafoor van een stad gebruikt. De cyberspace kreeg een postkantoor, een station, een metro, pleinen, winkels en huizen. In deze verschillende onlineomgevingen konden gebruikers met elkaar chatten en deelnemen aan online-evenementen en -activiteiten.

De digitale metro was zo populair dat op een gegeven moment de behoefte bij gebruikers ontstond elkaar in het echt te ontmoeten. Er werden verschillende bijeenkomsten georganiseerd en er ontstonden zelfs relaties tussen gebruikers die elkaar op het platform ontmoet hadden.

Vanuit de visie van DDS begon Stikker later het toonaangevende De Waag Futurelab, kennisinstituut voor technologie en maatschappij.

Revolutionair

Inmiddels zijn onlinecommunity’s en makkelijke toegang tot het web de normaalste zaak van de wereld. Maar destijds was DDS revolutionair en volgens Unesco ‘een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van het internet en digitale cultuur in Nederland en de wereld’.

In 2001 sloot de onlinestad, maar de ideeën, zoals virtuele gemeenschappen en onlinesamenwerking die in de stad werden ontwikkeld zijn nog terug te vinden in het ontwerp van huidige socialemedia- en onlineplatforms.

Marleen Stikker: “Dat De Digitale Stad als eerste digitale publieke ruimte en socialemediaplatform door Unesco is geselecteerd als werelderfgoed is een grote erkenning voor het belang van sociale bewegingen en kunstenaars in de ontwikkeling van het internet.”

In het Amsterdam Museum

In 2011 werd DDS gereconstrueerd. Het Amsterdam Museum, de Waag en de Universiteit van Amsterdam hebben het platform ‘opgegraven’ en gebruikt als casestudy voor webarcheologie. De Digitale Stad is ook opgenomen in de collectie van het Amsterdam Museum. Het project ‘De Digitale Stad herleeft’ won de prestigieuze Digital Preservation Award.

De benoeming door Unesco is een volgende kroon op het werk van Stikker. In 2021 ontving de internetpionier een eredoctoraat van de Vrije Universiteit. Stikker staat bekend als een criticaster van big tech en schreef daarover het boek Het internet is stuk – Maar we kunnen het repareren.

In een interview met Het Parool hekelde ze de macht van techreuzen: “Bedrijven die denken dat iedereen vogelvrij is. Die alle data van je verzamelen, of je nou een stappenteller gebruikt of een weerapp. Het is bizar. Het internet is volledig geprivatiseerd en je privacy is er niets meer waard.”