De dakloze Vygintas overleed tijdens de storm: ‘Hij was een free spirit, die worstelde met het leven’

Vygintas Vrubliauskas, een dakloze man uit Litouwen, kwam tijdens de storm van maandag 13 maart om het leven. Een zware boomtak viel op zijn tentje in de groenstrook naast het ADM-terrein in Noord. Zijn zoons uit Litouwen zijn overgekomen om te zien en horen hoe hij leefde. ‘Om hem beter te begrijpen.’

De 49-jarige Vygintas was graag in de natuur. Hij sliep in een tentje in de boomrijke rand rondom het ADM-terrein en omringde zich met boeken en andere spulletjes. Hij ging graag zijn eigen weg en wilde in vrijheid leven. Aan regeltjes had hij lak. “Het liefst had hij in een groot bos gewoond,” zegt een man van een nabijgelegen caravanterrein aan de Buikslotermeerdijk, die hem een dag voor zijn dood nog sprak.

Een Poolse ‘buurman’ die vlak bij hem in een tentje bivakkeerde, vond Vygintas maandag aan het begin van de middag. “Die man kwam naar ons toegerend en vertelde dat we meteen de politie moesten bellen. Hij had zelf geen telefoon,” vertelt de Poolse Arik van het caravanterrein, die Vygintas een keer met zijn tablet hielp. “Maar over zijn leven weten we bar weinig.”

Vygintas, geboren op 2 maart 1974 in het stadje Anyksciai, een literair centrum dat het Weimar van Litouwen wordt genoemd, kwam rond 2010 voor werk naar Nederland. Maar op wat kleine baantjes na hield hij eigenlijk niet van werken. “Hij wilde zich onttrekken aan slavernij en alleen werken wanneer dat nodig was,” zegt Dennis Cabral, dagcoördinator van het inloophuis Blaka Watra van hulporganisatie Regenboog Groep. Daar kwam Vygintas, die lange tijd alcoholverslaafd was, sinds 2015 dagelijks over de vloer voor een hap eten en een beetje warmte.

Tekst loopt door onder foto:

De mensen in Blaka Watra omschrijven hem als een ‘loner’ die niets van bureaucratie moest hebben en het liefst zijn eigen gangetje ging. “Hij wilde een stuk land kopen en een community beginnen,” weet Daphne van Zetten, hoofd van het inloophuis.

Vygintas was gehecht aan zijn plek in Noord. Bij tijd en wijle verplaatste hij zijn hele hebben en houwen naar een andere plek bij het ADM. Zijn laatste, onfortuinlijke plek bevond zich tussen het golfterrein van Golfbaan Waterland Amsterdam en het ADM-terrein.

Op de plek resten zijn spullen: een fiets, rotanstoel, koelbox, tal van snuisterijen, boeddhabeeldjes en een stapel boeken van James Joyce tot de Chinese wijsgeer Lao Tse en een werk over Oosterse tapijten. Tegen een boom staat een ingelijst portret van de Hindoegodin Shiva. De dikke afgebroken tak is opzij geschoven.

Een ADM’er scharrelt er rond en redt wat van zijn boeken van de regenval. De man, die vertelt dat hij hier vroeger ook in een tentje woonde, wil niet veel zeggen over het slachtoffer. “Ik denk dat hij het niet op prijs zou stellen. Hij heeft ervoor gekozen om zo te leven.”

Drie zonen

Vygintas, vader van drie zoons van 26, 24 en 14 jaar, sprak weinig over zijn familie. Milan Sobek van het ADM-terrein vertelt dat hij weleens met hem ging wandelen. “We spraken niet veel. Hij was zo gesloten als een muur,” zegt hij.

Ook de bewoners van het verderop gelegen caravanterrein hielden een oogje in het zeil. “We gaven hem wel eten en hete thee. Ook heb ik weleens werk voor hem geregeld, maar hij zei dan op het laatste moment af,” vertelt een van hen.

Bewoner Arik sprak hem weleens over politiek, Vygintas’ geliefdste gespreksonderwerp. “Hij was erg pro-Poetin en zei: ‘De Europeanen begrijpen Poetin niet. Die bedoelt het juist goed.’”

Wat hem verder bezighield, weet hij niet. Op zijn Facebookpagina blijkt dat zijn muziekvoorkeur uitgaat naar artiesten als Bob Marley, Nina Simone, Iggy Pop (Lust for Life) en Led Zeppelin. Ook haalt hij tal van (oosterse) spirituele figuren aan als Ram Dass, Krishnamurti, Ramana Maharshi en Rumi.

Symbool van zijn leven

“Hij was ook geïnteresseerd in Tibetaanse religie,” zegt zijn zoon Vylius (26), die net als zijn broers weinig contact met hem had. De laatste twee jaar spraken ze af en toe met hem via Facebook. “Hij was een free spirit, hij worstelde met het leven in een moderne maatschappij. Zijn favoriete boek was Honderd jaar eenzaamheid van Márquez. Dat was een symbool van zijn leven.”

Zijn zoons wisten dat hij in een tent leefde en hebben de plek van zijn onderkomen bezocht. “Het is fijn om te weten dat hij niet alleen was. Er waren gelukkig mensen die om hem gaven.”

Vorige winter sliep Vygintas nog in de nachtopvang van Blaka Watra, maar daar kwam een einde aan toen hij zich niet aan de huisregels hield. Van Zetten: “Hij liep in en uit om te blowen en maakte ’s nachts gebruik van de computer. Daar waren wat ruzietjes over. Hij begreep het en besloot om voortaan buiten te slapen.”

Sindsdien kwam hij er alleen voor de dagopvang. “Hij was altijd rustig en vriendelijk,” zegt Van Zetten.

Zaterdag op de Nieuwmarkt

En zo herkennen ze hem ook op de Nieuwmarkt, waar hij zaterdags een klein centje bijverdiende met het in- en uitladen van spullen van marktkooplieden. “Een hele vriendelijke man,” zegt een vrouw van de kaaskraam die hem direct van de foto herkent en ervan schrikt als ze hoort dat hij overleden is.

In Blaka Watra gaat dezer dagen een kaart rond waarop zijn dakloze medemensen al hun naam hebben gezet in het Roemeens, Lets, Pools, Frans, Engels en Arabisch. Een van hen schrijft: ‘We will miss you on earth, but you are now on a better place.’

Vygintas is inmiddels gecremeerd. Zijn zoons nemen zijn as mee naar Litouwen, alwaar nog een ceremonie voor hem wordt gehouden. Woensdag 22 maart om 14 uur wordt in Blaka Watra aan het Droogbak een herdenkingsdienst voor Vygintas Vrubliauskas gehouden.