Brandweer: situatie op Riekerhaven en Zuiderzeeweg ‘brandgevaarlijk’ vanwege dak

Maandag zijn twee rapporten gepubliceerd over de brand in Startblok Riekerhaven in Nieuw-West in november vorig jaar – een van de Amsterdamse brandweer, een van onder meer hoogleraar besturen van veiligheid Ira Helsloot van Radboud Universiteit. Een blok met 64 wooncontainers brandde toen volledig af; een ander blok, met nog eens 78 woningen, is onbewoonbaar verklaard wegens waterschade. Niemand raakte gewond.

Uit een eerste inventarisatie van de brandweer kort na de brand bleek al dat het vuur zich zo snel kon verspreiden door het type dak dat is gebruikt in Riekerhaven, een zogeheten ‘schilddakconstructie’.

Bij dit type zit er een leemte tussen het werkelijke dak (bestaande uit metalen platen) en het plafond van de daaronder gelegen woning. Daar kunnen zich tijdens een brand hitte en rook ophopen, waardoor de verspreiding van het vuur versneld wordt. Door die constructie kon de brandweer de brand ook minder goed blussen. Bovendien bleek de dakbedekking niet brandwerend te zijn.

Sprinklers

In het rapport van maandag spreekt de brandweer niet langer over een ‘brandonveilige’, maar over een ‘brandgevaarlijke’ situatie – een stapje ernstiger. De vier resterende woonblokken in Riekerhaven hebben allemaal nog hetzelfde type dak als de twee getroffen blokken; dat geldt dus ook voor twee complexen aan de Zuiderzeeweg (huisnummers 100–212 en 214–330).

Volgens beide rapporten zou het dak vervangen moeten worden. Maar dat is volgens het rapport van Helsloot enkel ‘proportioneel’ in geval van nieuwbouw: ook met het huidige dak zouden bewoners zich snel genoeg in veiligheid kunnen brengen in geval van brand.

Een alternatief is volgens hem het aanbrengen van een sprinkler tussen schildak en dakbedekking eronder. Dit zijn sproeikoppen die automatisch water sproeien bij brand. Al is ook in zijn rapport te lezen dat ‘deze maatregel geen 100 procent zekerheid [biedt] op de beheersing van brand op het dak’.

De Amsterdamse brandweer reageert alarmerender. “Onze conclusie is eigenlijk: poeh, dat ging maar net goed,” zegt woordvoerder Carmen Westra. Dat er – op zeven huisdieren na – geen slachtoffers zijn gevallen, is volgens haar te danken aan het feit dat er toevallig al politie in het pand aanwezig was toen de brand uitbrak.

Falend toezicht

Eigenaar Lieven de Key heeft al een aantal maatregelen getroffen, zoals het inspecteren van de rookmelders en het vrijhouden van de vluchtwegen. Ira Helsloot zegt dat Riekerhaven met de getroffen maatregelen ‘ten minste net zo veilig is als het merendeel van de woningen in Amsterdam’.

Toch zegt Westra van de brandweer dat ‘er snel naar een langetermijnoplossing moet worden gezocht’. Het dak leidde al eerder tot problemen: in februari 2022 blies storm Eunice tot twee keer toe grote delen van het dak van het complex en werd een woning doorboord door een dakplaat.

Amsterdam pionierde met ‘gemengdwooncomplexen’ als Riekerhaven, waar statushouders en Nederlandse jongeren met elkaar samenwonen, maar op veel van deze complexen faalt het toezicht. Naast kritiek op brandveiligheid en achterstallig onderhoud is er een en ander aan te merken op de sociale veiligheid. Onder meer in Riekerhaven zijn er signalen van geweld, drugs en aanranding. De gemeente heeft na de brand al besloten om deze complexen zo aan te passen dat er relatief gezien minder statushouders komen te wonen.

Drie weken geleden vond de inleidende zitting plaats in de zaak tegen de man die ervan verdacht wordt de brand op Riekerhaven te hebben aangestoken. Het gaat om een 27-jarige Syrische man die bijna tot Nederlander was genaturaliseerd. Hij worstelde met zijn geaardheid en leek langere tijd ongelukkig te zijn. De man blijft voorlopig vastzitten; hij wordt in het Pieter Baan Centrum onderzocht op persoonlijkheidsstoornissen.