Biologische oorlog tegen eikenprocessierups in parken begonnen

Hij komt in het hele land. Waar de eikenprocessierups ook voor overlast zorgt, verschijnt vroeg of laat Geert Ermstrang ten tonele. De veehouder uit Herwijnen voert namens gemeenten de biologische oorlog tegen de insecten, gewapend met een digitale kaart met alle probleembomen en een spuitwagen van imposante afmetingen. Jammer, zegt hij, dat in de Amsterdamse parken zoveel paaltjes op de paden staan. “Dat maakt het werk er niet eenvoudiger op.”

Deze week is Ermstrang neergestreken in de hoofdstad. Zuidoost heeft hij inmiddels afgevinkt, nu rijdt hij rond in het Beatrixpark, speurend naar de eiken die moeten worden behandeld. Soms staan de bomen verscholen achter bomen die met de eikenprocessierups niks te maken hebben, maar dan geeft hij ze gewoon allemaal de volle laag. “Het is in het donker lastig genoeg om de eiken te vinden,” legt hij uit. “Dan moet het maar zo.”

Want: de strijd tegen de eikenprocessierups wordt na zonsondergang gevoerd. Dan heeft de aanpak het meeste effect, vertelt Jaike Bijleveld die namens de gemeente de operatie coördineert. “De bomen worden bespoten met een gel waarin miljoenen nematoden zitten, piepkleine aaltjes die zich voeden met larven. Ze leven normaal onder de grond, nu moeten ze hun werk in andere omstandigheden doen. In het donker houden ze het drie uur vol, bij daglicht is dat nog veel minder.”

Behandelde blaadjes

De geselecteerde bomen worden twee keer behandeld. Volgende week maakt Ermstrang nog eens zijn nachtelijke ronde. Daarna wordt er nog een keer een preparaat met bacteriën op de bomen gespoten. De jonge rupsen die de aanvallen met de aaltjes hebben overleefd, gaan alsnog dood als zij de behandelde blaadjes eten. Het hele pakket moet leiden tot een reductie van 75 procent van de rupsen, en daarmee de overlast in de zomer een flink stuk minder maken.

Het zal niet lukken de overlast helemaal weg te nemen, waarschuwt Bijleveld voor overspannen verwachtingen. “We halen dit jaar alles uit de kast om de overlast zo veel mogelijk te beperken. Maar we doen dat ook op een natuurvriendelijke manier. We hebben dit voorjaar 3000 nestkasten opgehangen voor vogels en vleermuizen, de natuurlijke vijanden van de rups. We streven ernaar om op termijn de natuurlijke balans terug te krijgen in de stad.”

De afgelopen jaren was die balans zoek en kon de eikenprocessierups ongehinderd zijn opmars maken. Bijleveld: “Het klimaat speelt daar ook een rol in. Het wordt warmer in de stad en daar houdt de soort van. We hebben een zorgplicht voor de natuur, maar ook voor de bewoners. Dus wordt er nu flink bestreden. We doen dat wel zorgvuldig. We overleggen bijvoorbeeld vooraf met de Vlinderstichting waar de spuitploeg aan het werk gaat, en waar niet.”

Zomerstorm

Amsterdam volgt met de aanpak het voorbeeld van veel gemeenten, zegt Henry Kuppen van het Kenniscentrum Eikenprocessierups. “De landelijke leidraad is biologische bestrijding, en daar kiezen de meeste gemeenten ook voor. Het blijft altijd een gevoelige afweging tussen het zorgen voor de natuur en het bestrijden van de overlast. Maar in de praktijk blijkt de acceptatie van bestrijding toe te nemen zodra het eenmaal flink begint te jeuken.”

Zo ging het ook in Amsterdam, waar een zomerstorm vorig jaar de brandharen van de eikenprocessierups over de parken verspreidde, met een stroom klachten van bezoekers als gevolg. Kuppen: “Amsterdam heeft nog het voordeel dat er relatief weinig eiken zijn, ongeveer vier procent van het totaal. In een gemeente als Emmen is dat wel zeventig procent. Dat geeft een heel andere dimensie aan het probleem.”