PlusNieuws
Amsterdam overweegt verbod op open haard en houtkachel
Een open haard of houtkachel zorgt voor zoveel fijnstof en overlast dat het Amsterdamse stadsbestuur voorbereidingen treft voor een mogelijk verbod op houtstook. Een campagne die de bewoners wijst op de gevaren moet de urgentie van het probleem onderstrepen.
“Ik ben ernstig geschrokken van het RIVM-rapport,” zei wethouder Egbert de Vries (Luchtkwaliteit) onlangs tegen de Partij voor de Dieren in een debat met de raad over de gevolgen van houtstook. “Alles wordt overwogen, ik heb op dit punt geen taboes.”
In de Stopera en steeds breder in bestuurlijk Nederland daalt het besef in dat het verstoken van hout door particulieren een enorme bron van fijnstof is. Een recente studie van het RIVM, die eerder dit jaar werd gepubliceerd, wijst uit dat inmiddels zo’n 23 procent van de Nederlandse fijnstofuitstoot te wijten is aan houtstook, veel meer dan voorheen. Hoewel het aantal kachels en open haarden in het land – rond de 1 miljoen – stabiel is, neemt het aandeel van deze vervuilers toe doordat het verkeer en de industrie door strenge regulering steeds minder uitstoot voor hun rekening nemen.
Dit is iets anders dan de stook van houtsnippers in biomassacentrales, die wel rookgassen uitstoten maar door geavanceerde filters en een hoge schoorsteen minder fijnstof verspreiden.
Astmatische klachten
In het dichtbevolkte Amsterdam komt daar de overlastcomponent nog eens bij. Vooral COPD-patiënten en mensen met astmatische klachten ondervinden hinder of gezondheidsproblemen door de open haard of houtkachel van de buren. Deze categorie geeft veel meer last dan fijnstof uit het verkeer of de industrie, omdat er altijd wel een open haard in de buurt is die met regelmaat gestookt wordt.
De GGD Amsterdam werkt mee aan een landelijk onderzoek onder leiding van de Universiteit Utrecht naar de relatie tussen houtstook en de klachten van longpatiënten. Op IJburg zijn roetsensors en fijnstofmeetapparatuur geplaatst om de gevolgen van rookuitstoot te meten.
Eerst ontmoedigen
Wethouder De Vries wacht dat onderzoek niet af en heeft opdracht gegeven tot een inventarisatie van wat de gemeente Amsterdam zelf zou kunnen doen tegen houtkachels. “De consequenties (van een verbod, red.) gaan we onder elkaar zetten,” zegt De Vries. “Verbieden is een mooie stap, maar dat heeft nogal wat consequenties, is het bijvoorbeeld handhaafbaar en wat is de maatschappelijke kant? Misschien beginnen we met ontmoedigen.”
Meer gemeenten zetten momenteel bestuurlijke stappen om houtstook terug te dringen. In Nijmegen ligt een slooppremie voor houtkachels op tafel, in Venray mag er niet gestookt worden tijdens windstil of mistig weer, als de overlast het grootst is. In deze gemeenten worden maatregelen ingesteld in de APV, van landelijke regels is nog geen sprake.
Een verbod op het stoken is overigens niet de enige optie, schoorstenen en rookkanalen zijn volgens de brancheorganisatie van haardverkopers uit te rusten met rookfilters die 20 tot 80 procent van de fijnstof in de rook kunnen tegenhouden.
Romantisch vuurtje
Voor de zomer wil De Vries een nota naar de gemeenteraad sturen met daarin een plan van aanpak om fijnstof door houtrook in de stad terug te dringen. Dan moet duidelijk worden of er een verbod komt, of dat eerst ontmoedigende maatregelen worden genomen. Tot die tijd gaat een campagne van start. “Een verbod heeft een enorme impact,” aldus De Vries. “Het effect van een mooi romantisch haardvuurtje is dat je de luchtkwaliteit van anderen in de eerste plaats slechter maakt, dat dilemma gaan we onder de aandacht van Amsterdammers brengen.”
‘Geen buur heeft er last van’
Sietske (68) heeft sinds een jaar of zes een houtkacheltje in haar appartement in de Pijp. “Langzamerhand hoor je dan berichten dat het vervuilend zou zijn.” Daarom heeft ze vorig jaar een nieuwe kachel gekocht die aan de eisen voor de maximale fijnstofuitstoot per kubieke meter voldoet. Ze wil niet met haar volledige naam in de publiciteit. “Ik heb geen zin om mezelf te gaan verdedigen. Ik val anderen ook niet aan op hun dieselauto.”
Het verbaast haar dat er over een verbod wordt nagedacht. “Het moet niet gekker worden. Laten ze maar eens naar mijn hele ‘voetafdruk’ kijken,” zegt ze. “Ik heb geen auto, nooit gereden ook, en ik heb zonnepanelen. Ik eet nauwelijks vlees en draag aardig mijn steentje bij.”
De gemeente zou wat meer maatwerk moeten leveren, vindt ze. “Laat ze maar komen meten. In mijn blok komt de meeste overlast van mensen die ’s zomers barbecueën, wordt dat dan ook verboden? Mijn schoorsteen komt uit op vierhoog. Geen enkele buur heeft er last van.”
Gert Kooij van Stichting Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK) gaf in februari aan dat de branche al jaren aan de overheid vraagt om beleid te voeren op de kwaliteit van houtkachels. “Een nieuwe houtkachel anno 2021 moet aan behoorlijk strenge eisen en normen voldoen,” zei hij. “Maar intussen staat oma’s kacheltje nog altijd te koop op Marktplaats. Zo kun je nooit geloofwaardig met kwaliteitsverbetering bezig zijn. Er is in Nederland een veel grotere uitstoot van de houtkachel dan zou hoeven.”
Woensdag zegt Tom Wanders, bestuurslid van Stichting NHK, niet verbaasd te zijn over de nieuwe plannen van wethouder De Vries. Volgens hem is er een kennistekort over houtkachels en wordt het begrip ‘houtkachel’ veel te breed genomen. “Hebben we het over de moderne houtkachel, of een palletkachel of openhaard? Die oude kachels moeten uiteraard vervangen worden, maar nu laten we in Nederland alles nog toe. We hebben hele moderne houtkachels waarbij de fijnstofuitstoot nihil is.”
Hij hoopt dat de stichting snel in gesprek kan gaan met de wethouder. “We begrijpen best dat er overlast kan ontstaan door een open haard, en dat moet ook gelijk stoppen. Dat kan met betere regelgeving. Met de juiste maatregelen kunnen de juiste problemen worden weggenomen. Anders is het voor de bühne, want dan kunnen de mensen wel gewoon buiten blijven stoken en barbecueën. En dan verandert er weinig.”
Bo Broek
